Het maantje dat afgelopen week rondom planetoïde Dinkinesh werd ontdekt, blijkt verrassend genoeg niet uit één maar uit twee delen te bestaan.
Enkele dagen geleden scheerde ruimtesonde Lucy langs planetoïde 152830 Dinkinesh. De scheervlucht bevestigde wat astronomen al een tijdje vermoedden, namelijk dat de ruimterots wordt vergezeld door een heel klein maantje. Maar niet zomaar een maantje, zo wijzen nieuwe beelden uit. De natuurlijke satelliet van Dinkinesh blijkt namelijk uit twee onderdelen te bestaan.
De missie van Lucy
Ruimtesonde Lucy werd ruim twee jaar geleden gelanceerd. De bedoeling is dat de sonde in de komende tien jaar diverse planetoïden en zogenaamde Trojanen gaat bezoeken. Deze Trojanen zijn overblijfselen van het materiaal waaruit de buitenste planeten van ons zonnestelsel ontstonden. Op deze manier hopen onderzoekers meer inzicht te krijgen in de omstandigheden die meer dan vier miljard jaar geleden hebben bijgedragen aan de vorming van ons zonnestelsel.
Terwijl Jupiter zijn baan om de zon volgt, wordt hij vergezeld door een grote groep planetoïden, bekend als Trojanen, die voor en achter de planeet reizen. Deze Trojanen hebben we eigenlijk nog nooit van dichtbij bekeken. Maar daar komt nu verandering in dankzij de missie van de Amerikaanse ruimtesonde Lucy, die in oktober 2021 werd gelanceerd. Een missie waar overigens in de loop van de tijd al behoorlijk aan is gesleuteld. In eerste instantie was het de bedoeling dat Lucy de geheimen van zes Trojanen – Eurybates, Polymele, Leucus, Orus, Patroclus en Menoetius – en een planetoïde uit de planetoïdengordel genaamd Donaldjohanson zou onthullen. Maar later ontdekte men dat zowel Eurybates als Polymele een klein maantje hebben. Dit leidde tot de beslissing om ook deze maantjes grondig te onderzoeken. Bovendien werd afgelopen januari besloten dat Lucy ook 152830 Dinkinesh op een bezoekje zou trakteren. Hierdoor is de lijst met te onderzoeken ruimterotsen steeds langer geworden.
Afgelopen week scheerde Lucy langs haar eerste doel: 152830 Dinkinesh. Dit is een planetoïde met een diameter van 790 meter die vanwege zijn bescheiden omvang pas in 1999 werd ontdekt. Deze kleine ruimterots volgt een elliptische baan, wat betekent dat zijn afstand tot de zon varieert van 290 miljoen tot 365 miljoen kilometer. Dinkinesh is de kleinste planetoïde in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter die ooit door een ruimtevaartuig is bezocht.
Maantje
Op de eerste teruggestuurde beelden van Lucy was duidelijk te zien dat Dinkinesh door een kleine begeleider wordt vergezeld. Maar nu blijkt dat er meer achter deze planetoïde en haar pas ontdekte satelliet schuilt dan op het eerste gezicht lijkt. Er blijven namelijk voortdurend nieuwe beelden binnendruppelen. En op deze beelden is nu duidelijk te zien dat de maan een zogenoemd ‘contact binair object’ is. Dit betekent dat het uit twee kleinere objecten bestaat die fysiek contact met elkaar maken.
Achter elkaar
Kortom, het maantje van Dinkinesh bestaat dus niet uit één, maar uit twee delen. Dat astronomen hier nu pas achterkomen, is goed te verklaren. Op de eerste foto’s, genomen op het moment van de dichtste benadering, bevonden de twee delen van het maantje zich vanuit het gezichtspunt van Lucy toevallig precies achter elkaar. De sonde heeft echter in de minuten daarna nog veel meer foto’s geschoten. En toen kwam pas de werkelijke aard van het maantje aan het licht.
Contact binaire objecten
De ontdekking dat Dinkinesh’s maan uit twee delen bestaat, is opmerkelijk maar niet echt ongebruikelijk. “Contact binaire objecten komen vrij vaak in ons zonnestelsel voor,” merkt onderzoeker John Spencer op. “We hebben echter niet vaak de kans gehad om deze objecten van dichtbij te bestuderen, en het is zelfs nog nooit eerder voorgekomen dat we er eentje hebben gezien die om een andere planetoïde draait. Tijdens de scheervlucht langs Dinkinesh zagen we echter ongebruikelijke helderheidsvariaties, wat ons deed vermoeden dat de planetoïde een maantje had. Maar we hadden nooit zoiets verbazingwekkends verwacht!”
Raadselachtig
Het betekent dat Dinkinesh niet uit één of twee, maar uit maar liefst drie componenten bestaat. “Dit is op zijn zachtst gezegd raadselachtig,” zegt hoofdonderzoeker Hal Levison. “Ik had nooit gedacht dat een systeem er zo uit kon zien. Wat ik met name niet begrijp, is waarom de twee delen van het maantje een vergelijkbare grootte hebben. Dit belooft een boeiende uitdaging te worden voor de wetenschappelijke gemeenschap om te ontrafelen.”
Reis
Intussen zet Lucy haar reis voort. Dinkinesh en haar natuurlijke satelliet vormen het startpunt van Lucy’s missie om gedurende een periode van 12 jaar verschillende interessante ruimterotsen te onderzoeken. De sonde zal nu eerst weer koers zetten naar de aarde, om vervolgens met behulp van een zwaartekrachtsslinger op planetoïde 52246 Donaldjohanson af te stevenen. Van daaruit koerst Lucy verder op haar belangrijkste doelen: de Trojanen. Als alles volgens plan verloopt, zal Lucy het eerste ruimtevaartuig worden dat deze oude overblijfselen van ons zonnestelsel bezoekt. De bedoeling is dat er tussen 2027 en 2033 verschillende Trojanen zullen worden verkend.
Terwijl Lucy op haar volgende bestemming afstevent, zal het team de resterende gegevens van de korte ontmoeting met Dinkinesh blijven analyseren. Want er valt nog genoeg over dit raadselachtige object te ontrafelen. “Het is echt verbazingwekkend wanneer de natuur ons verrast met een nieuw mysterie,” zegt teamlid Tom Statler. “Goede wetenschap stimuleert ons om vragen te stellen waarvan we zelfs niet wisten dat we ze moesten stellen.”
