ESA houdt de onlangs ontdekte ruimterots nauwlettend in de gaten.
Astronomen hebben een nieuwe ruimterots ontdekt die mogelijk op ramkoers ligt met de aarde. Deze planetoïde, 2024 YR4 genoemd, heeft een diameter van 40 tot 100 meter – groot genoeg om flink wat schade aan te richten als hij zou inslaan.
2032
2024 YR4 werd op 27 december 2024 door de ATLAS-telescoop aan het licht gebracht. Vlak na de ontdekking berekenden slimme waarschuwingssystemen dat de planetoïde, hoewel de kans miniem is, op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken.
Grootte
2024 YR4 heeft zoals gezegd een diameter van meer dan 50 meter. Ter vergelijking: een passagiersvliegtuig zoals een Boeing 747 is ongeveer 70 meter lang. Planetoïden van deze grootte slaan gemiddeld eens in de paar duizend jaar in op de aarde. Mocht 2024 YR4 inderdaad inslaan, dan zou dit niet per se catastrofale gevolgen hebben. Wel zal het ernstige schade kunnen aanrichten als hij bijvoorbeeld dicht bij een grote stad of dichtbevolkt gebied landt. Op dit moment is het nog te vroeg om te bepalen waar op aarde een eventuele inslag zou kunnen plaatsvinden.
Gevaarlijke planetoïde
Door dit risico staat de ruimterots nu bovenaan ESA’s lijst van gevaarlijke planetoïden. Sinds begin januari hebben astronomen prioriteit gegeven aan vervolgwaarnemingen met telescopen over de hele wereld. Wat we nu over de planetoïde weten, is dat zijn baan rond de zon ellipsvormig (excentrisch) is. Op dit moment beweegt de planetoïde zich bijna in een rechte lijn van de aarde weg, waardoor het moeilijk is om zijn exacte baan te bepalen. Nieuwe gegevens zullen echter helpen om de grootte en koers van de planetoïde nog nauwkeuriger in kaart te brengen.
De baan van planetoïden wordt berekend door het elliptische pad rond de zon te bepalen dat het beste past bij de beschikbare waarnemingen. Dat wil zeggen, het berekende pad van het object rond de zon wordt aangepast totdat de voorspellingen van waar de planetoïde op verschillende waargenomen tijdstippen aan de hemel had moeten verschijnen, overeenkomen met de posities waar het object daadwerkelijk op diezelfde tijdstippen werd gezien. Naarmate het aantal waarnemingen toeneemt, kan ook de exacte baan van de ruimtesteen verbeterd worden. Op die manier krijgen astronomen een goed beeld van waar het object zich in de toekomst zal bevinden.
Toch is er geen reden om in paniek te raken. ESA schat de kans dat 2024 YR4 op 22 december 2032 de aarde zal raken, namelijk op slechts 1,2 procent. Omdat de kans op inslag binnen de komende vijftig jaar meer dan 1 procent is, wordt de planetoïde nauwlettend in de gaten gehouden. Op dit moment heeft geen enkele andere grote planetoïde een inslagkans van meer dan 1 procent. Maar vergeet niet: er is ook een 99 procent kans dat 2024 YR4 ons voorbij zal schieten.
NASA analysis of near-Earth asteroid 2024 YR4 indicates it has >1% chance of impacting Earth on Dec. 22, 2032, which also means there's ~99% chance this asteroid will not impact. Such initial analysis will change over time as more observations are gathered https://t.co/LMFH12K9N8 pic.twitter.com/WyXh0uUqeq
— NASA Asteroid Watch (@AsteroidWatch) January 29, 2025
Risico neemt eerst toe, dan weer af
Toch kan een mogelijke inslag niet volledig worden uitgesloten. Daarom staat planetoïde 2024 YR4 op dit moment op niveau 3 van de Schaal van Torino: een nauwe passage die de aandacht van zowel astronomen als het publiek trekt. Het is goed om te weten dat de kans op inslag vaak eerst toeneemt, maar naarmate er meer waarnemingen zijn, meestal snel weer naar nul daalt. In het verleden zijn er meerdere objecten met een vergelijkbare beoordeling geweest die uiteindelijk van de lijst verdwenen naarmate er meer gegevens binnendruppelden. Wil je weten waarom? Bekijk dan de onderstaande video.
Bombardement uit de ruimte
Overigens is het niet heel zeldzaam dat onze aarde wordt geraakt door stof en gesteente vanuit de ruimte. Elke dag wordt de aarde gebombardeerd met meer dan 100 ton stof en deeltjes ter grootte van zandkorrels. Ongeveer één keer per jaar raakt een planetoïde ter grootte van een auto de aardse atmosfeer. Dit heeft weinig gevolgen, behalve dat ze als oplichtende vuurbollen kunnen worden gezien terwijl ze in onze atmosfeer opbranden. Elke 2000 jaar treft een steen ter grootte van een voetbalveld de aarde, wat wel aanzienlijke schade kan aanrichten. Slechts eens in de paar miljoen jaar komt er een object langs dat groot genoeg is om al het leven op aarde om te leggen (denk aan de planetoïde die een einde maakte aan het dino-tijdperk). Inslagkraters op de aarde, de maan en andere planetaire lichamen zijn hiervoor het bewijs.
Risicolijst
De komende maanden zal 2024 YR4 steeds moeilijker zichtbaar zijn vanaf de aarde. In die tijd zal ESA de waarnemingen blijven coördineren met steeds krachtigere telescopen. Uiteindelijk wordt ook de beroemde Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in Chili ingezet om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen. Het is overigens ook mogelijk dat 2024 YR4 uit het zicht verdwijnt voordat we een inslag in 2032 volledig kunnen uitsluiten. Als dat gebeurt, zal de planetoïde waarschijnlijk op ESA’s risicolijstje blijven staan totdat hij in 2028 weer te zien is.
Hoewel het nog steeds uiterst onwaarschijnlijk is dat 2024 YR4 over zo’n zeven jaar op aarde neerstort, hebben we gelukkig een plan klaarliggen voor het geval het ergste scenario werkelijkheid zou worden. Zo bewees de DART-missie namelijk dat we in staat zijn de baan van een ruimterots te veranderen. Dit betekent dat we de koers van een gevaarlijke aardscheerder kunnen afbuigen, waardoor we de aarde kunnen beschermen. En dat is toch een geruststellende gedachte!