Dat gezond leven belangrijk is voor een lang leven weten we nu allemaal wel. Maar hoe belangrijk het precies is? Nou heel erg, blijkt uit een nieuwe studie: meer dan de helft van alle hart- en vaatziekten valt te wijten aan leefstijlfactoren, zoals overgewicht of roken.
De Duitse wetenschappers van de Universitätsklinikum Hamburg-Eppendorf (UKE) hebben een indrukwekkende berg data geanalyseerd: hun conclusies zijn gebaseerd op gegevens van 1,5 miljoen mensen uit 34 landen. Hartziekten blijken in meer dan de helft van de gevallen dus te voorkomen. Behalve overgewicht en roken zijn ook diabetes, hoog cholesterol en een hoge bloeddruk direct gelinkt aan hart- en vaatziekten. Daarbij sprong één risicofactor er echt uit: een hoge bloeddruk blijkt de belangrijkste voorspeller voor hartaandoeningen.
Sluipmoordenaar
Hart- en vaatziekten zijn de oorzaak van ongeveer een derde van alle doden wereldwijd. Het is een echte sluipmoordenaar die zich ontwikkelt over vele decennia. Zonder het te weten vernauwen de bloedvaten door slagaderverkalking, waarna hartziekten kunnen ontstaan, met een hartaanval, hartstilstand of beroerte als ergste uitkomst.
“Onze studie laat duidelijk zien dat meer dan de helft van alle hartaanvallen en beroertes te voorkomen is door de klassieke risicofactoren te checken en te behandelen. Deze resultaten zijn heel belangrijk om preventie op dit gebied te verbeteren. Tegelijkertijd: zo’n 45 procent van alle hart- en vaatzieken kan niet worden verklaard door deze risicofactoren. Dat moet ons motiveren om verder onderzoek te doen”, aldus professor Stefan Blankenberg van de Duitse UKE.
Data uit de hele wereld
De onderzoekers vergeleken data van 1,5 miljoen mensen die deelnamen aan 112 cohortstudies en afkomstig zijn uit de hele wereld, van Noord-Amerika tot Sub-Sahara Afrika en van West-Europa tot Azië. “In principe zijn de vijf risicofactoren die we hebben bestudeerd te veranderen en dus geschikt voor preventieve maatregelen. Tot nu toe was het aandeel van deze vijf risicofactoren nog onderwerp van debat”, reageert hoofdonderzoeker Christina Magnussen van de UKE.
De risicofactoren komen lang niet overal even veel voor. Zo was er in Zuid-Amerika het meeste overgewicht terwijl in Europa hoge bloeddruk en hoog cholesterol het meeste voorkwamen. De impact van roken is vooral groot in Zuid-Amerika en Oost-Europa. Alle risicofactoren samen zijn goed voor 57,2 procent van alle hart- en vaatziekten bij vrouwen en 52,6 procent bij mannen. Ter vergelijking: de vijf risicofactoren zijn verantwoordelijk voor 20 procent van alle sterfgevallen door wat voor oorzaak dan ook.
Hoge bloeddruk
Verder toont de studie ook een lineair verband tussen hoge bloeddruk en hoog cholesterol enerzijds en de kans op hart- en vaatziekten anderzijds. Hoe hoger de waarden, hoe groter het risico op hartproblemen. Dat geldt voor alle onderzochte gebieden in de wereld. Er bleek ook een opmerkelijk verband tussen cholesterol en algehele sterfte: zowel een hoog als erg laag cholesterolniveau vergroot de kans op overlijden.
Gek genoeg, neemt de impact van de risicofactoren af met de leeftijd. Zo is een hoge bloeddruk schadelijker voor iemand van 40 dan van 80. Dat geldt alleen niet voor BMI. De invloed daarvan blijft gelijk over de jaren. “Daardoor rijst de vraag of preventieve maatregelen om de risicofactoren aan te pakken wel hetzelfde moeten zijn voor ouderen en mensen van middelbare leeftijd”, aldus professor Blankenberg.
Gezondere leefstijl
De studie maakt duidelijk hoe we hart- en vaatziekten kunnen voorkomen of in ieder geval de effecten ervan kunnen verminderen bij mensen die een verhoogd risico lopen of die al ziek zijn. Het verbeteren van de leefstijl en het verlagen van de bloeddruk of het cholesterol is cruciaal. “Een hoge systolische bloeddruk vormt het grootste risico voor hart- en vaatziekten. We moeten ons dus vooral focussen op de behandeling van patiënten met een hoge bloeddruk om zoveel mogelijk te voorkomen dat ze ziek worden”, besluit Magnussen.
