Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn: rode wijn is gezond. Het zou goed zijn voor hart- en bloedvaten, de kans op kanker verlagen, kans op dementie verminderen en je zou er zelfs slanker van worden. Hoe zit het nu echt?
’s Avonds voor de tv, tijdens een receptie of op een verjaardag. Een glas rode wijn. Gezellig? Ja. Lekker? Ja. Gezond? Laat ik maar direct met de deur in huis vallen: nee, niet echt. Toch wordt vaak gezegd dat vrouwen gebaat zijn bij één glas per dag en mannen bij twee glazen. Uiteraard tot alle vreugde van vinologen en wijnliefhebbers. Tja, wie wil nou niet horen dat iets wat lekker is ook nog gezond is? Tijd om eens echt uit te pluizen of rode wijn nu gezond is of niet.
Je hart en bloedvaten spelen een zeer belangrijke rol in je lichaam. Zoals het vervoeren van zuurstof, voedingsstoffen en afbraakproducten door je lichaam. Een matige inname van rode wijn zou helpen je hart en bloedvaten in goede conditie te houden. Dit klopt deels. Want het is niet specifiek rode wijn dat dit positieve effect geeft, maar de alcohol in de wijn. Je zou dus net zo goed een biertje kunnen drinken of een glas whisky.
Deze matige alcoholinname heeft twee positieve effecten. Ten eerste verhoogt het HDL-cholesterol, dit type cholesterol zou aderverkalking tegen gaan. Toch is er ook toenemende twijfel of dit echt goed is voor je hart. Ten tweede remt alcohol de aanmaak van bloedplaatjes en vermindert de samenklontering. Daarom bloedt een wondje langer als je veel alcohol hebt gedronken. Een bijkomend voordeel is dat je zo minder kans op trombose hebt. Het is dus niet zo dat alcohol je bloed dunner maakt. Alleen veel te veel water drinken kan je bloed verdunnen en is dus daarom gevaarlijk.
Zodra je niet meer ‘met mate’ drinkt, keert het tij. Alcohol is een giftige stof en kan de spiercellen in het hart aantasten. Ook leidt alcohol tot een hoge bloeddruk en dat is zeker niet goed voor je hart- en bloedvaten. Veel alcohol leidt ook tot een verhoging van LDL, het slechte type cholesterol. Dit type zorgt juist voor aderverkalking.
Liever thee dan wijn
Dat rode wijn de kans op kanker vermindert zou komen door antioxidanten. Antioxidanten is een verzamelnaam voor een brede groep stoffen. Deze stoffen werken tegen oxidatie: ze gaan de schadelijke effecten van vrije zuurstofradicalen tegen. Vrije zuurstofradicalen kunnen schade toebrengen aan cellen en weefsels. En zo mogelijk op lange termijn kanker veroorzaken. In rode wijn zitten antioxidanten in de vorm van polyfenolen. Zoals bijvoorbeeld tannines en resveratrol. Resveratrol is een populair stofje dat veel onderzocht wordt op positieve effecten op de gezondheid. Dit stofje zit niet in witte wijn, vandaar dat vaak alleen rode wijn wordt geprezen. Voor antioxidanten in de vorm van tannines kun je beter thee drinken dan wijn, in thee zitten veel meer tannines. Resveratrol dan, wil je enig positief effect hiervan ondervinden, dan zal je honderden liters wijn per dag moeten drinken. Dat dit stofje echt wonderen verricht, daar zijn wetenschappers het ook niet volledig over eens. Ze geven toch aan dat een gevarieerd dieet nog het belangrijkst is. Als je er toch in gelooft: blauwe druiven, pinda’s, bessen en nog veel meer eten bevat ook resveratrol.
Helaas, een glas rode wijn helpt dus niet tegen kanker. Het verhoogt de kans daarop zelfs. Dat komt omdat alcohol in wijn zelf een kankerverwekkende stof is. Zet daarom toch maar even een pot thee voor je portie antioxidanten.
Je extra kilo’s kwijtraken door rode wijn te drinken. Was het maar waar. Een groot glas rode wijn bevat twee keer zoveel calorieën als hetzelfde glas met cola. Vaak gaat een glas wijn gepaard met wat lekkere hapjes. Dus de kilo’s komen er eerder bij dan af.
De suggestie dat rode wijn je slank kan maken komt van een studie gedaan door de Washington State University. Hier speelde resveratrol weer een hoofdrol. In een experiment met celculturen en proefdieren heeft het stofje in hoge dosis ervoor gezorgd dat wit vetweefsel werd omgezet naar bruin vetweefsel. Wit vetweefsel is de vorm waarin vet wordt opgeslagen in ons lichaam. Terwijl bruin vetweefsel zorgt voor lichaamswarmte door verbranding. In hoeverre dit ook voor mensen geldt en hoeveel resveratrol mensen dan in moeten nemen is niet bekend. Gelukkig zit resveratrol ook in andere producten, dus je hoeft geen wijn te drinken om van het effect te genieten.
1000 flessen wijn per dag tegen geheugenverlies
Alzheimer is een vervelende ziekte waarbij hersencellen letterlijk afsterven. Daardoor treedt er vaak versnelde dementie op. Rode wijn zou dit ziektebeeld kunnen remmen. Dit zou wederom te danken zijn aan het stofje resveratrol. Bij proefdieren is aangetoond dat een dieet laag in calorieën leeftijd gerelateerde ziektes, zoals Alzheimer, remt. Dit komt door een bepaalde groep enzymen. Deze enzymen hebben invloed op genexpressie en beschermen zo tegen de effecten van stress, zoals een slecht dieet. De hoop is dat resveratrol deze enzymen activeert. Toch laten sommige studies ook zien dat deze enzymen weinig verband hebben met leeftijd gerelateerde ziekten. Bij de Georgetown University Medical Centre in Washington DC hebben ze een experiment opgezet om het effect van resveratrol op Alzheimer te testen. 119 mensen met milde tot gematigde Alzheimer-symptomen kregen twee keer per dag één gram resveratrol of een placebo voor een jaar. De onderzoekers keken naar een specifiek eiwit dat afneemt bij iemand die Alzheimer heeft. Bij de groep mensen die resveratrol namen zagen ze geen afname in dit specifieke eiwit. Wat zou betekenen dat resveratrol Alzheimer remt. Bij de mensen die een placebo hadden geslikt nam het specifieke eiwit wel af. Er is geen bewijs geleverd dat de hersenfunctie van de proefpersonen die resveratrol namen ook beter was. Daarnaast was het aantal proefpersonen te laag om echt harde conclusies te trekken. Mocht je er toch in geloven: voor de hoeveelheden resveratrol gebruikt in de studie zou je minstens 1000 flessen wijn per dag moeten drinken. En dat is natuurlijk nou ook niet goed voor je geheugen.
Migraine door salami
Na een avondje doorzakken met te veel alcohol, word je ’s ochtends wakker met een kater. Hoofdpijn dus. Maar er zijn ook studies die laten zien dat mensen die minder wijn of alcohol drinken minder vaak migraine hebben. In onderzoeken is het lastig om hoofdpijn door een kater te onderscheiden van migraine. Migraine door wijn zou komen door stofjes als amines en sulfiet. Amines zijn afbraakproducten van eiwitten. Deze vind je vaak in gerijpte of gefermenteerde producten, zoals kaas, salami en dus wijn. Wij mensen hebben ook spoortjes van amines in ons lichaam. In de hersenen zijn het zelfs belangrijke signaalstoffen. Gesuggereerd wordt dat amines die we eten zorgen voor verstoring in ons lichaam en dus hoofdpijn. Nou is het niet zo dat wat je eet direct in je hersenen komt. Onze vertering heeft speciale enzymen die de amines afbreken en onschadelijk maken. Een reviewstudie van onderzoekers van de Rijkuniversiteit Groningen en TNO heeft laten zien dat er geen reden is om amines niet te eten.
Van sulfiet krijgen alleen mensen die hier overgevoelig voor zijn hoofdpijn en dat zijn er niet zoveel. Sulfiet zit ook in veel andere producten, zoals koekjes, pizza en chips. Waardoor dan wel de hoofdpijn van wijn? Ja die komt toch gewoon door de alcohol. En van rode wijn misschien wat sneller dan van witte, want er zit wat meer alcohol in.
Proost!
Het was eigenlijk te mooi om waar te zijn: “drink rode wijn om gezond te blijven!” Zo is het helaas niet. In wijn zitten geen stofjes die je gezond houden. Sterker nog, alcohol is gewoon niet goed voor je. Is dat nu een reden om wijn helemaal te laten staan? Voor mij niet, want het is gezellig en het is lekker. Dan drink ik maar wat minder glazen, proost!
Tom Middelburg (1989) is afgestudeerd bioloog en freelance wetenschapsjournalist. Hij wordt enthousiast van nieuwe ontdekkingen in de biologie, psychobiologie, technologie en voeding. In zijn artikelen onderzoekt hij wat deze ontdekkingen voor ons als mensen betekenen.
