ASTRONOMIE Eenderde van alle zonachtige sterren gedragen zich aan het eind van hun leven nogal vreemd. De sterren nemen namelijk toe in helderheid, om naar een paar jaar weer lichtzwakker te worden. ESO’s Very Large Telescope en een team van wetenschappers hebben dit mysterie proberen op te lossen. Zonder succes.
Aan het eind van hun leven worden sterren als de zon zogenaamde rode reuzen: extreem groot, koel en rood. Dit is één fase voor de allerlaatste rustfase als witte dwerg. Rode reuzen zetten regelmatig uit en willen ook nog wel eens krimpen, waardoor ze in een vast patroon helderder en zwakker worden. “Eenderde van de sterren houdt zich echter aan een tweede langere periode van helderheidsfluctuaties, die soms oploopt tot vijf jaar”, vertelt Christine Nicholls van het Mount Stromlo observatorium in Australië.
Al sinds de jaren ’30 van de vorige eeuw zoeken astronomen naar het antwoord. Het nieuwe onderzoek heeft het antwoord niet gevonden. Nicholls: “Astronomen tasten in het duister en daar houden wij – voor één keer – niet van.”
Voor het onderzoek hield de Very Large Telescope 58 sterren van de Grote Magelhaense Wolk in de gaten. De Grote Magelhaense Wolk is een buurstelsel van ons eigen melkwegstelsel. Met de FLAMES/GIRAFFE spectograaf kregen wetenschappers een beter beeld van de tientallen sterren. Een antwoord vonden ze echter niet.
“Een mogelijke verklaring voor de veranderende helderheid is misschien dat de ster deel uitmaakt van een binair systeem. Onze observaties spreken deze hypothese tegen”, legt teamleider Peter Wood uit.
Gelukkig heeft het onderzoek wel ‘iets’ opgeleverd. De gigantische sterren die helderheidsschommelingen ondergaan, geven daarbij massa af in de vorm van gasklonten of een uitbreidende schijf. Nicholls: “Een Sherlock Holmes is nodig om dit frustrerende mysterie op te lossen.”
