Enkele uren voor zonsopgang is op de toppen van recordbrekend hoge vulkanen op Mars een heel dun – maar omvangrijk – laagje bevroren water te vinden. Tot die ronduit verrassende conclusie komen onderzoekers nadat ze meer dan 30.000 foto’s van de rode planeet bestudeerden.
Dat is te lezen in het blad Nature Geoscience. Voor het onderzoek bogen de wetenschappers zich over foto’s van de zogenoemde Tharsis-regio, nabij de evenaar van Mars. Deze regio herbergt tal van gigantische vulkanen, waaronder recordbrekend hoge exemplaren als Olympus Mons. De laatstgenoemde vulkaan is net zo breed als Frankrijk en gaat met een hoogte van bijna 22 kilometer niet alleen de boeken in als de hoogste vulkaan van Mars, maar tevens als de hoogste vulkaan in ons gehele zonnestelsel!
Verrassend
En nieuw onderzoek onthult nu dus dat de toppen van Olympus Mons en andere vulkanen in de Tharsis-regio bij vlagen door een heel dun laagje waterijs gesierd worden. En dat is verrassend, legt onderzoeker Adomas Valantinas uit. “We achtten het niet aannemelijk dat zich nabij de evenaar van Mars rijp kon vormen, aangezien de temperaturen overdag – door inkomend zonlicht en het feit dat Mars een dunne atmosfeer heeft – zowel aan het oppervlak als op de toppen van de bergen relatief hoog ligt.”
Tijdelijk en dun
En toch is er nu dus rijp op de hoge vulkanen gespot. Of nauwkeuriger gezegd: in de komvormige kraters op de top van de vulkanen. Het dunne ijslaagje is slechts enkele uren voor zonsopgang aanwezig; zodra zonlicht de toppen van de vulkanen weet te vinden, verdampt het. Het ijslaagje is bovendien superdun; slechts ongeveer net zo dik als een menselijke haar.
Omvangrijk
Het ijslaagje mag dan dun zijn; het is wel tamelijk omvangrijk en herbergt dan ook behoorlijk wat water. Naar schatting genoeg om 60 Olympische zwembaden mee te vullen, zo stellen de onderzoekers. En tijdens de koudere seizoenen op Mars is die forse hoeveelheid water dus wisselend in de atmosfeer (in de vorm van waterdamp) en op het oppervlak (in de vorm van een laagje ijs op de toppen van de vulkanen) te vinden.
De ontdekking
De ontdekking van het ijslaagje kent een lange aanloop. Eerste aanwijzingen voor het bestaan ervan, troffen onderzoekers aan op hogeresolutiebeelden, gemaakt door het Colour and Stereo Surface Imaging System aan boord van ESA’s Trace Gas Orbiter. Om het bestaan van het ijslaagje te bevestigen, werd vervolgens onder meer een beroep gedaan op observaties van ESA’s marsorbiter Mars Express. Uiteindelijk analyseerden de onderzoekers voor de ontdekking en het bevestigen van het bestaan van de ijslaagjes meer dan 30.000 afbeeldingen.
Microklimaat
Het resultaat mag er zijn, want het is voor het eerst dat er nabij de evenaar van Mars rijp is ontdekt. De ontdekking roept natuurlijk de vraag op hoe het dunne ijslaagje hier kan ontstaan. De onderzoekers hebben daar wel ideeën over. Ze vermoeden dat de unieke manier waarop de lucht boven de hoge vulkanen circuleert, een soort microklimaat creëert, waarin rijp zich – tegen alle verwachtingen in – toch kan vormen.
In de toekomst hopen de wetenschappers meer duidelijkheid te krijgen over hoe het dunne ijslaagje exact het levenslicht ziet. Uiteindelijk moet dat ook een beter beeld geven van waar op Mars nu precies water te vinden is, hoe dat zich verplaatst en welke processen zich nu allemaal in die dunne, maar toch tamelijk complexe atmosfeer van Mars afspelen. Dergelijke informatie is weer van grote waarde voor toekomstige bemande missies naar Mars (die gebaat zijn bij de aanwezigheid van water op de rode planeet) en de zoektocht Martiaans leven (of sporen daarvan).
