Er werd altijd gedacht dat voeding niet of nauwelijks invloed heeft op de groei van tumoren en de kans op uitzaaiingen, maar daar komt de medische wetenschap langzaam op terug.
Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat een vetvrij dieet in combinatie met vetverlagende medicijnen een belangrijke rol kan spelen bij het stoppen of vertragen van de groei van specifieke vormen van kanker. Een team van de University of Adelaide heeft samen met Stanford University achterhaald waarom kankers met een bepaalde genmutatie verslaafd zijn aan vetten en hoe oncologen deze kennis kunnen inzetten om kankerpatiënten te behandelen.
Energie uit vet
Dr. Daniel Thomas uit Adelaide legt aan Scientias.nl uit op wat voor manier de vetzucht van deze zogenaamde IDH1-tumoren gebruikt kan worden om ze te stoppen of vertragen, en om uitzaaiingen tegen te houden. “IDH1-tumoren halen hun energie uit vet in plaats van suiker. De meeste vormen van kanker nemen glucose op en zetten die, als er genoeg zuurstof aanwezig is, om in energie (aerobische glycolyse). Dit is het beroemde Warburg-effect. De door ons onderzochte tumoren zijn niet in staat om het Warburg-effect te gebruiken. Dit was een verrassende ontdekking en biedt hoop op een doelgerichte behandeling”, aldus Thomas.
“We herhaalden een voedselexperiment voor een hele reeks kankertypes, waarbij we een normaal dieet vergeleken met een dieet dat volledig vetvrij was. We waren verrast toen we ontdekten dat tumoren met IDH1 in hun genenpakket niks meer konden uitrichten zonder lipiden”, vertelt Thomas. “In tegenstelling tot andere tumoren, zijn kankers met IDH1-mutaties verslaafd aan lipiden.”
Akelige mutatie
IDH1 is een akelige mutatie die de cel herprogrammeert. De kankersoort wordt vaak aangetroffen bij bloedkanker (acute myeloïde leukemie), een vorm van botkanker (chondrosarcoom), galwegkanker en een relatief traag groeiend type hersenkanker (laaggradig glioom). Het goede nieuws is dat Thomas’ team verborgen zwakheden blijft vinden in IDH1-kankers die kunnen worden uitgebuit om patiënten te genezen of een betere levensverwachting te geven.
“In onze laboratoriumexperimenten, waarbij levende tumorcellen buiten het organisme zijn bestudeerd, was er geen groei waar te nemen wanneer er geen lipiden omheen dreven. Dit was zeer verrassend. In onze experimenten met levende muizen groeiden de tumoren langzamer als de muizen een vetvrij dieet volgden”, klinkt het veelbelovend.
Niet verdwijnen, wel vertragen
“Bij een vetvrij dieet zal een tumor niet volledig verdwijnen, omdat kankercellen nog vetten uit naburige stervende cellen kunnen opnemen. Het vertraagt de groei van nieuwe tumoren echter wel degelijk en het lijkt de kans op nieuwe uitzaaiingen sterk te reduceren. Preventie is een van onze belangrijke focuspunten. Dit betekent dat een dieet met weinig lipiden gecombineerd met vetverlagende medicijnen zeer effectief zou kunnen zijn bij het voorkomen van een terugval als een patiënt in remissie is”, verklaart Thomas.
Het mooie is, dat dit geen tijdelijk effect is. “We zien geen aanpassing of gewenning van de tumorcellen in de laboratoriumexperimenten. Het lijkt erop dat ze gewoon niet zonder lipiden kunnen bestaan. We hebben nog nooit een IDH1-tumor gezien die in vetvrije omstandigheden kon groeien. Dit is zeer ongebruikelijk bij kankercellen. Vergelijkbare tumoren die de IDH1-mutatie niet hebben, groeien gemakkelijk door als er geen lipiden in de buurt zijn. Ditzelfde geldt voor uitzaaiingen.”
Effect voeding te lang genegeerd
Maar voor de IDH1-tumoren is het niet gemakkelijk om uit te groeien tot iets anders. “Dit is de reden waarom veel IDH1-tumoren te genezen zijn als we er vroeg genoeg bij zijn met radiotherapie (hersentumoren) of het medicijn venetoclax (leukemie). Ook eventuele uitzaaiingen zullen afhankelijk zijn van lipiden. Het zou geweldig zijn als we hetzelfde zien bij galwegkankers met IDH1-mutaties. Dit zou een reddingsboei kunnen zijn voor patiënten die voorheen uitbehandeld leken”, zegt Thomas hoopvol.
De onderzoeker vindt het fascinerend dat verschillende kankersoorten anders reageren op bepaalde diëten. “We zien hetzelfde met probiotica, checkpointremmers (immuuntherapie), de TET2-mutatie en vitamine C. Dieet doet er echt toe, maar we hebben het effect van voedingsmiddelen tientallen jaren genegeerd. Dit is het begin van een revolutie in kankerdiëtetiek.”
