Rembrandt gebruikte meel in zijn schilderijen

Er is al ongelofelijk veel onderzoek gedaan naar de schilderijen die de beroemde schilder Rembrandt achterliet. Wetenschappers hadden dan ook niet verwacht nog iets nieuws te ontdekken, maar toch stuitten ze op een verrassing. Ze ontdekten dat de schilder zijn verf soms met meel verdikte. Het is een belangrijke vondst die curatoren kan helpen de schilderijen nog beter te behouden.

Door de verf met meel te verdikken, ontstond een bijzonder effect. De verf werd plakkeriger en transparanter. “Hij (Rembrandt, red.) was ongetwijfeld op zoek naar speciale effecten,” meent onderzoeker Jana Sanyova. “Rembrandt staat bekend als een heel ingenieuze en inventieve experimenterende kunstenaar die zijn materialen uitzonderlijk goed beheerste. Dat hij op het hoogtepunt van zijn carrière meel introduceerde laat wel zien dat hij van een uitdaging hield.”

Techniek
Kunstenaars uit de tijd van Rembrandt maakten hun verf zelf. Het analyseren van de bijzondere mengsels is niet gemakkelijk: Rembrandt schilderde laag over laag en de dunste lagen zijn slechts een duizendste van een millimeter dik. Om in zulke dunne lagen organische materialen op te sporen, zijn speciale technieken nodig. Hoe deden de wetenschappers het? In een notendop: ze stuurden een straal ionen op de verflagen af en konden aan de hand van de ionen die terugkaatsten achterhalen welke elementen er in de verf zaten.

WIST U DAT…

…de glimlach van de Mona Lisa veertig lagen dik is?

Nicolaes van Bambeeck
Uit de studie blijkt dat de tweede grijsachtige laag verf van het portret van Nicolaes van Bambeeck bestond uit olie en een kleine hoeveelheid lood met tarwemeel. Het gebruik van meel op schilderijen is niet helemaal nieuw: uit oude geschriften bleek dat kunstenaars het wel vaker gebruikten. Maar niemand wist dat het reeds voor de negentiende eeuw door Rembrandt werd benut.

Agatha Bas
Het is onduidelijk of het een eenmalige stunt was of dat Rembrandt de methode wel vaker gebruikte. Vaststaat dat ook het portret van Agatha Bas, de vrouw van Nicolaes van Bambeeck, meel bevat. Dat is in lijn met de theorie over deze twee werken: Rembrandt zou ze op één stuk canvas hebben geschilderd en dat werk later in tweeën hebben gesneden.

De portretten van Nicolaes van Bambeeck en Agatha Bas

De studie is niet alleen interessant voor kunsthistorici. Ook curatoren hebben er baat bij. Door de samenstelling van de verf te achterhalen, wordt duidelijk hoe de schilderijen op temperatuur, vochtigheid en andere omstandigheden reageren. Het lijkt erop dat Rembrandt met meel een verstandige keuze heeft gemaakt: het goedje laat zich niet zo snel van de wijs brengen en kan heel wat hebben.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd