Onderzoek heeft aangetoond dat mensen doorgaans sterk het gewicht van hun handen onderschatten. In feite zitten de meesten er zelfs bijna 50 procent naast.
We gebruiken onze handen elke dag voor van alles en nog wat. Maar heb je er weleens over nagedacht hoeveel ze wegen? In een nieuwe studie zetten onderzoekers twintig vrijwilligers voor het blok en lieten hen het gewicht van hun handen raden. En uit de bevindingen blijkt dat we in feite helemaal niet weten hoe zwaar onze ledematen zijn.
Kunstmatige ledematen
Hoewel we het gewicht van onze handen nauwkeurig kunnen meten, blijkt het aanzienlijk moeilijk om dit goed in te schatten. Een interessant fenomeen. “Gewicht is een fascinerend begrip,” zegt onderzoeker Elisa Raffaella Ferre in gesprek met Scientias.nl. “Volgens de wetten van Newton wordt het gewicht van een object – en dus van onze hand – bepaald door de massa te vermenigvuldigen met de zwaartekracht. We hebben echter geen specifieke sensorische receptoren waarmee we direct het gewicht van onze lichaamsdelen kunnen meten. De exacte factoren die ons waargenomen gewicht beïnvloeden, zijn bovendien onbekend.”
Experiment
In een poging hier meer over te weten te komen, voerden de onderzoekers een experiment uit. Twintig deelnemers werden gevraagd op een stoel te gaan zitten en hun arm op de armleuning te leggen, waardoor hun hand naar beneden bungelde. Een scherm bedekte de arm zodat deelnemers het tijdens het experiment niet konden zien. Vervolgens werden er gewichtjes aan de pols bevestigd. De deelnemers moesten nu zeggen of deze gewichtjes meer of minder wogen dan hun eigen hand. Deze oefening werd meerdere keren herhaald met verschillende gewichten.
Onderschatten
Spoiler alert: een gemiddelde menselijke hand weegt zo’n 400 gram. Maar bijna geen enkele deelnemer wist het gewicht van zijn of haar handen nauwgezet in te schatten. “Gemiddeld onderschatten ze consequent het gewicht van hun hand met maar liefst 49,4 procent,” vertelt Ferre. “Interessant is dat dit het geval was bij bijna alle vrijwilligers.” Het experiment toont dus aan dat de meeste mensen het gewicht van hun handen verkeerd inschatten. En hoe! Je handen wegen maar liefst twee keer zoveel als je denkt dat ze doen. Waarom we er zo ver naast zitten? “De onderschatting van het handgewicht draagt er mogelijk aan bij dat we het gewicht van voorwerpen die we vasthouden beter kunnen beoordelen,” vermoedt Ferre.
Tweede experiment
In een tweede experiment moesten dezelfde deelnemers wederom het gewicht van hun handen raden, maar dit keer moesten ze eerst tien minuten lang in een grijpkrachtapparaat knijpen, waardoor hun hand vermoeid aanvoelde. Het team ontdekte dat de proefpersonen in dit geval het gewicht van hun handen slechts met 29 procent onderschatten. Kortom, hoe vermoeider hun handen aanvoelden, hoe zwaarder ze dachten dat ze waren.
Meten van lichaamsdelen
Dit betekent dat wanneer onze handen vermoeider zijn, we er ietsje minder ver naast zitten.
En ook dat kan Ferre wel verklaren. “Het menselijk brein heeft het vermogen om fysieke inspanning aan te moedigen of te ontmoedigen,” legt ze uit. “Zo kunnen onze hersenen ons lichaam licht laten aanvoelen – wat resulteert in moeiteloze bewegingen – of het zwaar laten aanvoelen – wat leidt tot inspannende bewegingen.” Anders gezegd, onze perceptie van ons lichaamsgewicht houdt vaak verband met vermoeidheid. Wanneer je heel moe bent, voelen je oogleden bijvoorbeeld veel zwaarder dan wanneer je uitgerust bent. Dit leidt vervolgens tot een bepaalde actie, namelijk gaan slapen. “We veronderstellen dat het waargenomen gewicht een belangrijke rol speelt in een systeem dat is geëvolueerd om ons gedrag te reguleren,” vervolgt Ferre. “Dit idee wordt ondersteund door ons tweede experiment, waaruit blijkt dat de proefpersonen hun handgewicht hoger inschatten toen ze door de uitgevoerde oefeningen vermoeidere handen hadden. Dit geeft duidelijk aan dat de hersenen een belangrijke rol spelen en ons gedrag controleren.”
Betere protheses
De bevindingen uit de studie komen mogelijk goed van pas bij de ontwikkeling van betere protheses. Uit eerder onderzoek is namelijk al eens gebleken dat veel mensen met kunstmatige ledematen deze zwaar vinden aanvoelen. En dat is eigenlijk best opmerkelijk. Dergelijke protheses zijn namelijk vaak lichter zijn dan natuurlijke ledematen. Maar als mensen ervan overtuigd zouden kunnen worden dat hun protheses ‘echt’ zijn, zouden deze misschien niet langer zwaar aanvoelen. “Inzicht in hoe we het gewicht van onze ledematen waarnemen, kan daarom nuttig zijn bij het ontwerpen van protheses,” stelt Ferre. “Er zou beter rekening gehouden kunnen worden met de misperceptie van ons waargenomen gewicht.”
De studie werpt licht op hoe onze hersenen het gewicht van lichaamsdelen waarnemen. Een primeur. Eerdere onderzoeken hebben zich namelijk uitsluitend gericht op de sociale of medische aspecten van hoe mensen denken over hun totale lichaamsgewicht. Verrassend genoeg heeft nog geen enkel onderzoek de meer basale kwestie onderzocht van hoe de hersenen het gewicht van afzonderlijke lichaamsdelen inschatten. “En ook dit is van cruciaal belang,” zegt Ferre. “Ons onderzoek heeft bijvoorbeeld belangrijke implicaties voor ons begrip van bepaalde gewichtsaandoeningen, zoals anorexia en obesitas.”
