Het is opwindend, omdat het leven op aarde mede mogelijk gemaakt wordt door het aardmagnetisch veld en dus ook aliens er hoogstwaarschijnlijk in sterke mate van afhankelijk zijn.
Onze planeet heeft een magnetisch veld dat ervoor zorgt dat alle kompassen naar het noorden wijzen en tal van dieren (zoals vogels en vissen) hun weg over de wereld weten te vinden. Maar wat we ons misschien te weinig realiseren, is dat het leven er zonder dat aardmagnetische veld misschien wel helemaal niet was geweest. Het aardmagnetisch veld doet namelijk ook dienst als een soort schild en beschermt onze atmosfeer – nog een vereiste voor het ontstaan en instandhouden van leven – tegen hoogenergetische deeltjes en plasma afkomstig van onze moederster. “Of een planeet zijn atmosfeer weet te behouden of niet kan afhankelijk zijn van de vraag of deze een krachtig magnetisch veld heeft of niet,” aldus onderzoeker Sebastian Pineda.
Aardachtige planeet met magnetisch veld?
Geen wonder dat astronomen zich al enige tijd afvragen of onder de talloze aardachtige planeten die in de afgelopen jaren buiten ons zonnestelsel zijn aangetroffen ook exemplaren te vinden zijn die over een magnetisch veld beschikken. “De zoektocht naar potentieel leefbare of leven herbergende werelden in andere zonnestelsels hangt deels af van het feit of we in staat zijn om te bepalen of rotsachtige, aardachtige exoplaneten een magnetisch veld hebben,” legt onderzoeker Joe Pesce uit.
YZ Ceti b
En nu denken onderzoekers dus een planeet buiten ons zonnestelsel te hebben gevonden die over een magnetisch veld beschikt. Het gaat om YZ Ceti b, een rotsachtige planeet die op slechts 12 lichtjaar afstand van de aarde te vinden is en rond een rode dwergster (genaamd YZ Ceti) cirkelt.
Radiogolven
Het idee dat deze nabije aardachtige planeet weleens een magnetisch veld kan bezitten, ontstond nadat astronomen een opmerkelijk radiosignaal uit de omgeving van de planeet opvingen. “En toen we het nog eens opvingen, wees dat er heel sterk op dat we hier iets op het spoor waren,” aldus Pineda. Het vermoeden bestaat dat de radiosignalen ontstaan door de interactie tussen het magnetisch veld van YZ Ceti b en de ster waar deze omheen cirkelt. “Als de planeet een magnetisch veld heeft en door genoeg materiaal afkomstig van de ster heen beweegt, zorgt dat ervoor dat de ster heldere radiogolven afgeeft,” aldus onderzoeker Jackie Villadsen.
Heel concreet moet je je voorstellen dat de moederster – YZ Ceti – plasma afgeeft. De planeet YZ Ceti b reist – terwijl deze zijn baantjes rond de moederster trekt – door die plasma heen. Daarop wordt het materiaal afkomstig van de ster door het magnetisch veld van de planeet afgebogen. En die interactie tussen het plasma en het magnetisch veld van de planeet verstoort op zijn beurt weer het magnetisch veld van de ster en daarbij worden radiogolven gegenereerd.
Aurora
Ook het aardmagnetisch veld van de aarde buigt met enige regelmaat materiaal afkomstig van de zon af. En de interactie tussen dat materiaal van de zon, het aardmagnetisch veld van de aard en de atmosfeer kan soms ook een fraai noorderlicht teweegbrengen. Ook in het systeem waar YZ Ceti b resideert, ontstaan waarschijnlijk aurora’s, zo stellen de onderzoekers. Er is echter één belangrijk verschil; die aurora’s ontstaan niet op de planeet, maar op de moederster. “We zien in feite een aurora op de ster – dat is wat deze radio-emissie is,” legt Pineda uit. “Er zouden ook aurora’s op de planeet kunnen ontstaan als deze zijn eigen atmosfeer heeft.”
Hier op aarde speelt het aardmagnetisch veld een belangrijke rol: het beschermt onze atmosfeer en maakt daarmee het leven op aarde mede mogelijk. Hoewel er nu sterke aanwijzingen zijn dat YZ Ceti b ook een magnetisch veld bezit, wil dat zeker niet zeggen dat deze planeet ook leefbaar is. Sterker nog: waarschijnlijk is op de planeet geen leven mogelijk. Dat heeft alles te maken met het feit dat de planeet heel dicht bij de moederster staat; YZ Ceti b heeft slechts 2 dagen nodig om een rondje om de moederster te voltooien. Even ter vergelijking: de binnenste planeet in ons zonnestelsel – Mercurius – doet er 88 dagen over om een baantje om de zon te trekken. Grappig genoeg is die geringe afstand tussen YZ Ceti en YZ Ceti b tegelijkertijd de reden dat het onderzoekers gelukt is om een potentieel magnetisch veld rond de planeet te detecteren; door die geringe afstand beweegt de planeet door veel meer materiaal afkomstig van de moederster heen. En het is de interactie tussen dat materiaal en het magnetisch veld van de planeet dat de aanwezigheid van dat magnetisch veld verraadt.
Voor nu gaat YZ Ceti b volgens onderzoekers de boeken in als het meest overtuigende voorbeeld van een aardachtige planeet die mogelijk een magnetisch veld bezit. Er is echter veel meer onderzoek nodig om met zekerheid te kunnen stellen dat de planeet over een magnetisch veld beschikt. Maar wanneer toekomstig onderzoek de bevindingen van de wetenschappers bevestigt, hebben ze niet alleen een rotsachtige planeet met een magnetisch veld ontdekt, maar klaarblijkelijk ook een veelbelovende manier gevonden om zo’n magnetisch veld te detecteren. En dat kan er dan weer toe leiden dat er in de nabije toekomst veel meer aardachtige planeten met magnetische velden worden gevonden. “Zodra we aantonen dat dit echt gaande is (en de radiogolven dus het resultaat zijn van een magnetisch veld rond YZ Ceti b, red.) kunnen we er ook systematischer (in andere stelsels, red.) naar gaan zoeken,” aldus Pineda. “Dit is nog maar het begin.”
