Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen, maar lang niet altijd gevaarlijk. In veel van de gevallen zorgt de diagnose voor onnodige angst en verminderde kwaliteit van leven. Onderzoekers doen een ontdekking om het kaf van het koren te scheiden.
Het is voor zorgverleners een lastige kwestie: de gevaarlijke tumoren moeten zo vroeg mogelijk worden opgemerkt om de juiste behandeling te starten, maar onschuldige tumoren kunnen het best helemaal niet worden opgepikt tijdens medische tests.
Professor Maréne Landström en haar onderzoeksteam van de Umea University in Zweden zijn druk bezig om betere methodes te ontwikkelen voor de opsporing van prostaatkanker en het onderscheiden van de verschillende soorten tumoren.
Sleutelenzym
Het team heeft ontdekt dat een specifiek eiwit betrokken is bij de groei van de tumor en uitzaaiingen. Door te focussen op deze proteïnes is te zien welke patiënten een grote kans hebben om de agressieve, levensbedreigende versie op te lopen. Samen met een team van de Uppsala University hebben de onderzoekers hun bevindingen gepubliceerd in vakblad EbioMedicine, onderdeel van The Lancet.
Slecht nieuws
“We hebben een nieuwe, voorheen onbekende functie van de TGF-beta type I-receptor (TbRI) gevonden. Die vervult een belangrijke signaalfunctie in tumorcellen. Uit eerder onderzoek weten we dat TGF-beta-signalen slecht nieuws betekenen bij allerlei kankersoorten”, legt Landström uit.
“Door deze nieuwe informatie kunnen we mannen met de milde vorm van prostaatkanker geruststellen. Patiënten met een hoge kans op de gevaarlijke versie kunnen we sneller een behandelplan aanbieden. We gaan een grote groep patiënten met prostaatkanker helpen door de resultaten uit ons onderzoek in de praktijk te brengen.”
Doorbraak in kankeronderzoek
Medeonderzoeker en hoofdauteur van de medische studie Jie Song is enorm blij met de uitkomsten. “Onze ontdekking is een doorbraak in kankeronderzoek wat betreft TGF-beta-signalering.” Song legt uit: “De kinase AURKB komt normaal gesproken erg veel voor in kankercellen. Deze enzymen zijn actief tijdens de celdeling van prostaatkankercellen. Ditzelfde geldt voor de neuroblastomacellen, die de oorzaak zijn van veel gevallen van kinderkanker.”
Screening, patent en nieuwe medicijnen
“Uit ons onderzoek blijkt dat wanneer deze enzymen een specifieke reactie aangaan, dit een voorbode kan zijn voor de gevaarlijke vorm van prostaatkanker”, aldus Song. “Een screening op basis van dit proces kan de kwaliteit van leven en prognose van patiënten flink verbeteren. Deze nieuwe ontdekking maakt de weg mogelijk ook vrij voor nieuwe precisiemedicijnen tegen de ziekte.”
Het Zweedse onderzoeksteam gaat uitbreiden en heeft een patent aangevraagd voor de techniek en mogelijke medicatie op basis van hun ontdekkingen. “We hopen binnen drie jaar een werkzame test te ontwikkelen, die prostaatkankerpatiënten direct kan vertellen waar ze aan toe zijn”, aldus Landström.
Moleclaire processen doorgronden
Het team gaat nu verder met de volgende fase van onderzoek. “We zijn nu bezig om de moleculaire mechanismes te doorgronden binnenin de tumorcellen. Wat voor effect hebben deze eiwitten in de cellen op elkaar? Dat willen we graag weten. Daarvoor hebben we de hulp ingeschakeld van professor Magnus Wolf-Watz van de scheikundefaculteit van de Umea University.”
Er is dus nog veel werk te verzetten, maar de resultaten zijn uiterst veelbelovend. Uiteindelijk zullen ze niet alleen tot een betere behandelmethode leiden voor prostaatkanker, maar ook tot rust in het hoofd van vele patiënten.
Prostaatkanker in Nederland
Elk jaar krijgen ongeveer 13.500 mannen in Nederland te horen dat ze prostaatkanker hebben. Vijf jaar na de diagnose is nog ongeveer 90 procent in leven. Daarbij hangt veel af van het kankerstadium bij ontdekking van de ziekte. In het geval van uitzaaiingen is de prognose slechter.
Negen procent van de zieken krijgen voor hun zestigste levensjaar prostaatkanker. Iets meer dan de helft van de diagnoses wordt gesteld na de 70ste verjaardag. De tumor groeit vaak (erg) langzaam en geeft weinig, of alleen onschuldige klachten. Bij uitzaaiingen in de botten zijn er wel pijnklachten.
Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Elk jaar sterven ongeveer drieduizend patiënten aan de ziekte in Nederland, ongeveer evenveel als er vrouwen sterven aan borstkanker.
Er is een PSA-test mogelijk bij de huisarts om te controleren op prostaatkanker. Dit is een individueel vroegonderzoek voor mannen vanaf 50 jaar. Vooral als prostaatkanker in de familie voorkomt, raden veel huisartsen en specialisten een PSA-test aan.