Er is niets nieuws onder de zon, zo blijkt maar weer eens. Reeds in de oude Steentijd deden mensen al – absoluut niet onverdienstelijk – een poging om ‘animatiefilms’ te maken.
Dat schrijven onderzoekers Marc Azéma en Florent Rivère in het blad Antiquity. Ze baseren die conclusie op een onderzoek naar rotstekeningen in de Grotte Chauvet Pont d’Arc en Grotte de Labaume-Latrone.
Meerdere keren
In deze grotten zijn eerder al opvallende tekeningen teruggevonden. Op de tekeningen zijn dieren te zien, maar soms staan hun hoofden of poten meerdere keren afgebeeld. Dat is bijvoorbeeld goed op onderstaande afbeelding te zien.
Beweging
En die meerdere lichaamsdelen zijn zeker geen foutje, zo betogen Azéma en Rivère. Het is een poging om bewegingen van de dieren weer te geven. De kunstenaars uit de oude Steentijd deelden de bewegingen van de dieren als het ware op in stukjes en gaven die stukjes weer om de beweging te kunnen afbeelden. De dieren met meerdere koppen zijn dan ook eigenlijk de bijzonder oude tegenhanger van de animatiefilm.
Thaumatroop
En het blijft niet bij rotstekeningen op muren. De onderzoekers denken een nog dynamischere vorm van animatie in de grotten te hebben teruggevonden. Het gaat om schijven met gaten in het midden, met op beide zijden een afbeelding: vaak hetzelfde dier in verschillende posities. Lang werd gedacht dat het knopen waren. Maar Azéma en Rivère denken dat ook met deze schijven beweging werd gesimuleerd. Het zouden voorlopers van de thaumatroop zijn. Misschien kent u het nog wel: zo’n papiertje dat aan beiden zijden bedrukt is en waaraan de zijkanten touwtjes of elastiekjes zijn bevestigd. Wanneer u de touwtjes of elastiekjes heel snel tussen uw vingers heen en weer rolt, krijgt u razendsnel achter elkaar beide zijden te zien. Door die snelheid lijkt het of beide afbeeldingen in elkaar overlopen en dus lijkt het net of de afbeelding beweegt.
Dieren
De onderzoekers denken nu mogelijk de oudste thaumatroop ontdekt te hebben. Eén van de schijven laat namelijk aan de ene kant een liggend en aan de andere kant een staand dier zien. Door de zijden van de schijf snel achter elkaar te laten zien, lijkt het of het dier opstaat (of gaat liggen). En de twee gaatjes in de schijf maken het mogelijk om deze met touwtjes heel snel heen en weer te bewegen.
De onderzoekers zijn overtuigd: in de oude Steentijd werd – zeker niet onverdienstelijk – gepoogd om middels verschillende technieken de suggestie te wekken dat statische tekeningen bewogen. De onderzoekers stellen dan ook dat deze beelden mogelijk de oorsprong van de film vormen.