De botsing van het DART-ruimtevaartuig met asteroïde Dimorphos is niet onopgemerkt gebleven: een meer dan 10.000 kilometer lang spoor van puin en ruimtestof is twee dagen na de impact vastgelegd door een Chileense telescoop.
De 4,1 meter brede Southern Astrophysical Research (SOAR)-telescoop in Chili werd bediend door het National Optical-Infrared Astronomy Research Laboratory (NOIRLab) van de Amerikaanse National Science Foundation (NSF). Dit is een high-techcentrum voor het nachtelijk bespieden van het heelal met nachtkijkers en infraroodtechnologie.
10.000 kilometer lange stofstaart
Zo krijgen we geregeld mooie astronomische kiekjes te zien. Op 3 oktober bracht NOIRLab het meer dan tienduizend kilometer lange spoor van puin in beeld, dat van het oppervlak van Dimorphos is afgeknald, nadat de asteroïde werd getroffen door NASA’s Double Asteroid Redirection Test (DART)-ruimtevaartuig. De foto is twee dagen na de impact genomen.
Het DART-ruimtevaartuig stortte op maandag 26 september 2022 opzettelijk neer op Dimorphos, een satelliet-asteroïde met een doorsnede van 160 meter die rondom asteroïde Didymos (780 meter doorsnede) cirkelt. Het asteroïdekoppel werd in 1996 ontdekt en astronomen zagen het stel in 2003 op slechts zeven miljoen kilometer van de aarde langs scheren. De opzettelijke botsing is onderdeel van een test. Op deze manier hoopt de NASA meer kennis op te doen over mogelijke verdedigingsacties bij gevaarlijke asteroïden die in de toekomst op de aarde af kunnen komen.
Verdedigingstest
Het was de eerste keer dat de mensheid een planetaire verdedigingstest uitvoerde, waarbij een ruimtevaartuig inslaat op een asteroïde. Het is de vraag of en hoeveel de baan van de asteroïde is veranderd en op wat voor manier er puin van het ruimteobject is afgeslagen. Zijn het grote stukken of alleen gruis waar de oplichtende staart van Dimorphos uit bestaat? Telescoopbeelden moeten voor meer duidelijkheid gaan zorgen.
Twee dagen na de inslag van DART gebruikten astronomen de SOAR-telescoop in Chili om de enorme pluim van stof en puin die van het oppervlak van de asteroïde werd afgeknald op de gevoelige plaat te zetten. Op deze nieuwe afbeelding is het stofspoor dat ontstaat door de stralingsdruk van de zon duidelijk te zien.
Stralingsdruk
Dit spoor is vergelijkbaar met de staart van een komeet, waarbij de stofstaart zich altijd van de zon af uitstrekt. Door de eigen beweging van de komeet of asteroïde is de stofstaart meestal licht gekromd. Op de foto is te zien dat de oplichtende stofstaart zich uitstrekt van het midden naar de rechterrand. Als we de afstand van Didymos tot de aarde op het moment van de waarneming in ogenschouw nemen, dan komen we uit op een stofstaart van zo’n 10.000 kilometer lang, gerekend vanaf het inslagpunt. “Het is verbazingwekkend hoe duidelijk we de structuur en de omvang van de stofstaart in de dagen na de impact konden vastleggen”, zegt astronoom Teddy Kareta.
“Nu begint de volgende fase van het werk voor het DART-team. Zij gaan de gegevens en observaties verder analyseren die door ons team en andere waarnemers over de hele wereld zijn verzameld. Er zijn zo ontzettend veel mensen die hebben meegewerkt aan deze opwindende gebeurtenis”, zegt collega Matthew Knight. “We zijn van plan om de komende weken en maanden SOAR te gebruiken om het gekatapulteerde ruimtepuin verder te onderzoeken. De combinatie van SOAR en het Astronomical Event Observatory Network (AEON) is precies wat we nodig hebben voor een efficiënte gang van zaken bij dit soort voortschrijdende gebeurtenissen.”
Op ramkoers
De waarnemingen zijn een belangrijke bron van nieuwe informatie en kennis over Dimorphos. We willen graag meer weten over het materiaal waar de ruimterots uit is opgebouwd en hoe de oppervlakte eruitziet. Maar ook welk materiaal er door de botsing is weggeschoten, hoe snel het werd weggeschoten en hoe groot de puindeeltjes zijn in de uitdijende stofwolk.
Door het analyseren van deze informatie krijgen we meer kennis over de gevolgen van een botsing en op wat voor manier we de baan van een astroïde kunnen veranderen. Dit gaat ons helpen om de aarde en haar bewoners te beschermen wanneer er écht een ruimterots op ramkoers is met onze planeet.
