Plantenschimmel infecteert voor het eerst een mens: moeten we ons zorgen maken?

Een schimmel die het normaliter vooral op rozen heeft voorzien, is er in India – voor zover we weten voor het eerst – in geslaagd een mens te infecteren.

Dat schrijven Indiase onderzoekers in het blad Medical Mycology Case Reports. De studie handelt over een 61 jaar oude man uit het oosten van India die zich op een dag bij zijn arts meldt met vage klachten. Hij is moe, moet hoesten, is hees en heeft moeite met slikken. Onderzoek wijst uit dat er sprake is van een met pus gevuld abces naast zijn luchtpijp. De arts haalt de pus weg en laat een deel van de pus analyseren. Het leidt tot een opmerkelijke conclusie; het abces blijkt veroorzaakt te zijn door Chondrostereum purpureum, een schimmel die nog nooit eerder bij mensen is aangetroffen.

Plantenschimmel
Chondrostereum purpureum is namelijk een plantenschimmel. De schimmel infecteert bomen, maar heeft het ook heel vaak op rozen en soms ook op coniferen voorzien. Maar dat de schimmel ook mensen kon infecteren, was tot op heden onbekend. “Dit is de eerste beschreven menselijke infectie,” zo vertelt onderzoeker Soma Dutta aan Scientias.nl.

Mycoloog
Dat uitgerekend de 61-jarige Indiase man die Dutta en collega’s in hun studie aanhalen het eerste slachtoffer is geworden van deze schimmel, is ergens wel te verklaren. De man in kwestie is namelijk mycoloog en doet dus onderzoek naar schimmels. Sterker nog; hij doet specifiek onderzoek naar schimmels die onder planten voorkomen. “De patiënt, van beroep mycoloog, werkte in het kader van zijn onderzoek gedurende lange tijd met rottend materiaal, paddenstoelen en verschillende plantenschimmels,” zo schrijven Dutta en collega’s in hun studie. En zo is hij waarschijnlijk ook met Chondrostereum purpureum in aanraking gekomen. Hoe de schimmel vervolgens het lichaam van de man is binnengedrongen, is onduidelijk. “Mogelijk door inhalatie,” speculeert Dutta. “Of door mild trauma.” Denk bijvoorbeeld aan een klein wondje in de huid.

Antischimmelmiddel
Maar de opmerkelijke infectie roept nog wel meer vragen op. Bijvoorbeeld: hoe kan een schimmel die van nature planten en bomen infecteert er in slagen om ook een mens (die toch heel anders in elkaar steekt dan een boom of rozenstruik) te infecteren? “Misschien hebben klimaatverandering en verschillende andere menselijke activiteiten ervoor gezorgd dat de schimmel zich beter aan het menselijk lichaam is gaan aanpassen,” suggereert Dutta.

Hogere temperaturen
Het is zeker geen vergezocht scenario; mycologen waarschuwen al langer dat klimaatverandering weleens kan leiden tot meer schimmelinfecties die in toenemende mate ook veroorzaakt worden door schimmels waar we eerder weinig of niets van te vrezen hadden. De gedachte erachter is verrassend eenvoudig; de meeste schimmels gedijen bij temperaturen die lager liggen dan onze lichaamstemperatuur en zijn dus niet in staat in ons lichaam te floreren. “Een schimmel kan daar gedijen en zich vermenigvuldigen als deze hogere temperaturen (tussen de 35 en 37 graden Celsius) kan tolereren,” aldus Dutta. En veel schimmels kunnen dat vandaag de dag dus niet. Gevreesd wordt echter dat wanneer de omgevingstemperatuur – door toedoen van klimaatverandering – stijgt, schimmels zich aan die hogere temperaturen gaan aanpassen en daarmee gaandeweg ook steeds beter tegen onze hoge lichaamstemperatuur zijn opgewassen. Daarmee zou het aantal schimmels dat mensen kan infecteren zich flink kunnen gaan uitbreiden.

Geen reden tot zorg
Of Chondrostereum purpureum hier het nieuwste schoolvoorbeeld van is, blijft echter onduidelijk. En dat maakt het ook heel lastig te voorspellen of deze 61-jarige man uit India voorlopig het enige of het eerste van vele slachtoffers van Chondrostereum purpureum is. De onderzoekers durven wel met zekerheid te stellen dat Chondrostereum purpureum op dit moment zelden onder mensen voorkomt en voor problemen zorgt. “En op dit moment denk ik dan ook niet dat we ons er heel veel zorgen over hoeven te maken,” vertelt Dutta.

We mogen schimmels niet onderschatten
Dat gezegd hebbende, laat deze specifieke, zeldzame infectie wel maar weer eens zien dat we schimmels niet mogen onderschatten en tevens goed in de gaten moeten houden. Het vereist naast aanzienlijk meer onderzoek naar schimmels ook betere methoden om schimmels te identificeren. Want zeker dat laatste laat te wensen over, zo blijkt ook maar weer uit deze studie, waarin artsen de schimmel in eerste instantie op de kweek zetten in de hoop deze aan de hand van uiterlijke kenmerken te kunnen identificeren. Toen dat niet lukte, moesten ze deze opsturen naar een onderzoekscentrum van de Wereldgezondheidsorganisatie voor identificatie middels DNA-sequencing. Uiteindelijk duurde het dan ook wel enige tijd voor duidelijk was met welke schimmel ze te maken hadden. In dit geval had dat gelukkig geen negatieve gevolgen voor de patiënt; in afwachting van de resultaten van het onderzoek werd een breed werkzaam antischimmelmiddel ingezet dat aansloeg. Maar je kunt je voorstellen dat de behandeling en het voorkomen van de verspreiding van andere, (multi)resistente schimmelsoorten een stuk lastiger is als je niet op korte termijn kunt vaststellen met wat voor schimmelsoort je te maken hebt.

Waarschuwing
In die zin kun je deze infectie dan ook zien als een geduchte waarschuwing dat we het onderzoek naar, de diagnostiek, behandeling en monitoring van schimmels beter op orde moeten zien te krijgen. Dat is namelijk geen overbodige luxe. Zeker niet nu hun – en onze – leefomgeving drastisch aan het veranderen is, zo benadrukt Dutta nogmaals. “Klimaatverandering is een echte bedreiging voor ons, omdat het verschillende niet-ziekmakende organismen ziekteverwekkend kan maken en dus tot de opkomst van nieuwe infecties kan leiden.”

Gelukkig kent deze specifieke infectie een goede afloop. De 61-jarige mycoloog kan het allemaal navertellen; nadat artsen de pus verwijderden, slikte hij een aantal weken een antischimmelmiddel. Inmiddels is hij twee jaar verder en helemaal in orde, zo schrijven de onderzoekers.