Planten zijn slim: ze weten precies wanneer ze moeten bloeien en groeien. Volgens een nieuwe studie gebruiken ze daarvoor onder andere de zomerzonnewende – de langste dag van het jaar – als signaal. En dat is een probleem, want door klimaatverandering raken planten steeds vaker in de war.
Hoe weten planten nu dat het lente is en dus tijd om te gaan bloeien? Simpel gezegd voelen ze twee dingen goed aan: de temperatuur en de hoeveelheid licht. Dus als de dagen lengen en het kwik stijgt, weten ze dat ze een tandje bij moeten zetten.
De zomerzonnewende is nabij
Maar daarin zijn ze heel nauwkeurig, ontdekken onderzoekers nu: ze voelen zelfs aan wanneer de zomerzonnewende nabij is. “Planten gebruiken de temperatuur om dingen als bladgroei en bloei te timen”, vertelt hoofdauteur dr. Victor Van der Meersch van de University of British Columbia. “Deze studie laat zien dat de zonnewende een optimale groeiperiode is en ook een belangrijk signaal kan zijn voor voortplanting.”
Wetenschappers weten natuurlijk al langer dat planten reageren op daglengte, maar pas sinds kort vermoeden ze dat de zonnewende zelf een doorslaggevende rol speelt. Maar daarmee komt ook de conclusie dat het een kwetsbaar systeem is in tijden van klimaatverandering.
Timing is zoek
Het klimaat verandert niet overal op dezelfde manier. In zuidelijke, warmere gebieden komt de warmte vaak vóór de zonnewende, waardoor planten te vroeg gaan bloeien. In noordelijke, koelere streken is het rond 21 juni nog te koud voor voortplanting.
“De temperatuur is direct gekoppeld aan de daadwerkelijke klimaatomstandigheden die planten ervaren”, legt Van der Meersch uit. “Toch is het nog onduidelijk hoe temperatuur en daglengte precies samenwerken bij de groei en bloei van planten.”
Medeonderzoeker dr. Elizabeth Wolkovich vult aan: “De daglengte verandert niet van jaar tot jaar. Maar doordat temperaturen steeds meer schommelen, hebben planten mogelijk moeite om op beide signalen tegelijk te reageren.”
Risico’s voor voedsel en natuur
En dat is niet zonder gevolgen. Als planten te vroeg of te laat bloeien, kan dat hele ecosystemen verstoren. Bestuivers zoals bijen kunnen aankomen op een veld waar de bloemen al zijn uitgebloeid. Appelbomen of kersen kunnen te vroeg bloeien en door een late vorst beschadigd raken. En bossen die hun groeimoment missen, nemen minder CO2 op dan normaal.
“Deze timingproblemen kunnen de voedselzekerheid en biodiversiteit aantasten”, zegt Wolkovich. “We moeten begrijpen welke signalen planten gebruiken voor sleutelgebeurtenissen zoals bloei en vruchtvorming. Door die signalen beter te volgen, kunnen we ecosystemen en de landbouw helpen zich aan te passen aan klimaatverandering.”
Beter voorbereid op de toekomst
De onderzoekers pleiten daarom voor betere modellen om te voorspellen hoe plantengroei reageert op het klimaat. Alleen zo kunnen boeren en beleidsmakers planten en ecosystemen weerbaarder maken.
