Planeet ontdekt met ‘onmogelijke baan’ in drievoudig stersysteem

Elke dag drie zonsondergangen en drie zonsopkomsten: het is doodgewoon op de zojuist ontdekte planeet HD 131399Ab.

Onderzoekers van de universiteit van Arizona ontdekten de planeet met behulp van ESO’s Very Large Telescope. De planeet heeft de naam HD 131399Ab gekregen. Het is een ‘exotische’ wereld met dagelijks drie zonsopgangen en drie zonsopkomsten. En soms is het op de planeet gedurende meer dan een mensenleven de hele dag door licht.

Een drievoudig stersysteem
De planeet maakt deel uit van een drievoudig stersysteem. Voorlopige waarnemingen wijzen erop dat de planeet op een afstand die zo’n 80 keer groter is dan de afstand tussen de aarde en de zon om de ster HD 131399A heen cirkelt. Dan is er in het systeem ook nog een dubbelster te vinden, die bestaat uit HD 131399B en -C. Deze twee sterren draaien om elkaar heen. De afstand tussen de sterren is ongeveer net zo groot als de afstand tussen de zon en Saturnus. De dubbelster cirkelt weer – op ongeveer 300 keer de afstand tussen de zon en de aarde – om HD 131399A heen.

Hier zie je de omloopbaan van de planeet (in het rood) en de banen van de sterren (in het blauw). De planeet cirkelt om de helderste ster in het systeem. Afbeelding: ESO.
Hier zie je de omloopbaan van de planeet (in het rood) en de banen van de sterren (in het blauw). De planeet cirkelt om de helderste ster in het systeem. Afbeelding: ESO.

Drie sterren aan de hemel
Het is een heel verhaal, maar onderzoeker Kevin Wagner legt kort uit hoe dat er nu precies vanaf HD 131399A uit moet zien. “Gedurende ongeveer de helft van elke planeetomloop, die 550 aardse jaren duurt, zijn er drie sterren aan de hemel te zien. De zwakkere staan altijd veel dichter bij elkaar; hun schijnbare afstand tot de helderste ster verandert in de loop van het jaar.”

Over de planeet

De planeet HD131399Ab bevindt zich op ongeveer 320 lichtjaar van de aarde en is zo’n 16 miljoen jaar oud. Daarmee is het één van de jongste exoplaneten die tot op heden zijn ontdekt. De planeet is ongeveer vier keer zwaarder dan Jupiter en relatief koud: 580 graden Celsius. Het is één van de weinige planeten waarvan directe opnamen zijn gemaakt.

Wijde omloopbaan
De planeet in dit drievoudige stersysteem is heel bijzonder. Zijn omloopbaan om HD 131399A is namelijk opvallend wijd: verreweg de wijdste die ooit in een meervoudig stersysteem is waargenomen. Zulke wijde banen zijn vaak instabiel. Dat heeft alles te maken met de complexe en veranderlijke zwaartekrachtsaantrekking van de twee andere sterren in het systeem. Onderzoekers zijn dan ook zeer verrast dat ze nu in zo’n drievoudig stersysteem een planeet in een stabiele, wijde omloopbaan hebben aangetroffen. “Als de planeet wat verder verwijderd was geweest van de zwaarste ster in het systeem, zou hij al verstoten zijn geweest,” vertelt onderzoeker Daniel Apai. “Onze computersimulaties hebben aangetoond dat dit type omloopbaan stabiel kan zijn, maar al bij het minste of geringste heel snel instabiel wordt.”

“Het is onduidelijk hoe deze planeet in zijn wijde omloopbaan in dit extreme systeem is beland, en we kunnen nog niet zeggen wat dit betekent voor ons bredere begrip van de verschillende soorten planetenstelsels,” vertelt Wagner. “Maar het toont aan dat er meer variëteit is in het heelal dan velen voor mogelijk hielden. Wat we wél weten is dat planeten in systemen met meer dan één ster tot nu toe veel minder vaak onderzocht zijn, terwijl ze mogelijk net zo talrijk zijn als planeten in enkelvoudige systemen.”

Bronmateriaal

"Een verrassende planeet met drie zonnen" - ESO
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door ESO / L. Calçada.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd