Planck-telescoop vindt ‘brug’ van gas

20121121-155944.jpg

ESA’s Planck-telescoop heeft voor het eerst onomstotelijk bewijs geleverd voor een ‘brug’ van gas tussen twee clusters van sterrenstelsels in. De brug overspant een afstand van 10 miljoen lichtjaar.

De Planck-telescoop heeft als belangrijkste doel om het oudste licht uit het universum op te sporen, de zogenoemde kosmische achtergrondstraling. Wanneer dit licht door het heelal suist, stuit het onderweg soms op materie, zoals gas. Door de manier waarop het licht op het gas reageert, wordt de energiedistributie op een heel speciale manier weergegeven. Dit fenomeen heet het Sunyaev-Zel’dovich-effect, naar de wetenschappers die het fenomeen ontdekten. Het licht dat dan ontstaat ziet eruit als bovenstaande foto.

Warme wolk
De Planck-telescoop heeft dit effect al vaker gebruikt om verre sterrenstelsels waar te nemen, maar dit is de eerste keer dat de telescoop een glimp op weet te vangen van een grote gaswolk die de afstand tussen twee sterrenstelselclusters overbrugt. Uit gecombineerde data van de Planck-telescoop en de Duitse Rosat-satelliet wordt de temperatuur van de gaswolk geschat op zo’n 80 miljoen graden Celsius.

Wist u dat…

… de Planck-telescoop eerder al een gigantische gaswolk rondom de Melkweg ontdekte?

Oude sterrenstelsels
Het gas dat de astronomen hebben gevonden zweeft tussen de clusters Abell 399 en Abell 401. In beide clusters bevinden zich enkele honderden sterrenstelsels. In de jonge jaren van het universum hielden zulke gaswolken het universum bij elkaar in een enorm web. Daaruit ontstonden de eerste groepen sterrenstelsels.

Moeilijk te vinden
Een dergelijke wolk van gas is niet uniek, maar wel moeilijk waar te nemen. Astronomen vermoeden dat deze wolken nu te vinden zijn tussen bepaalde clusters. Daar wordt het gas samengedrukt en opgewarmd, zodat het makkelijker te observeren is.

De astronomen dachten al eerder hints op te vangen van de gaswolk, dankzij gegevens van het XMM-Newton-observatorium. Nu heeft de Planck-telescoop de vondst bevestigd. De ontdekking laat volgens de onderzoekers ook nogmaals zien dat de Planck-telescoop in staat is om verre sterrenstelsels en hun verbindende factoren duidelijk in kaart te brengen.

Bronmateriaal

"Planck spots hot gas bridging galaxy cluster pair" - ESA.int
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door de STScI Digitized Sky Survey (cc via ESA.int).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd