Wat gebeurt er in het brein bij plaatsvervangende schaamte? Wetenschappers zochten het uit en ontdekten dat deze vorm van schaamte ergens echt pijn doet.
De onderzoekers lieten een groep proefpersonen naar beelden kijken die een gevoel van plaatsvervangende schaamte opriepen. Soms waren de mensen op televisie zich bewust van hun blunder. Soms ook niet. Ondertussen werden er scans van de hersenen gemaakt.
WIST U DAT…
Pijn
Hieruit blijkt dat het gevoel van plaatsvervangende schaamte ontstaat in de delen van de hersenen die betrokken zijn bij gevoelens van empathie. Ook werden delen van de hersenen actief die betrokken zijn bij het verwerken van pijn.
Bewust
Hoe meer de proefpersonen met iemand meeleefden, hoe actiever het brein werd. Het maakte hierbij niet uit of degene op tv zich bewust was van zijn of haar blunder.
Ongepast?
De plaatsvervangende schaamte ontstaat door twee factoren: het gedrag van de persoon en hoe de toeschouwer dit interpreteert. “Uiteindelijk is het aan de toeschouwer om te bepalen wat in een bepaalde sociale context ongepast is of niet,” merken de onderzoekers in het blad PLoS ONE op.
Het is voor het eerst dat er onderzoek wordt gedaan naar plaatsvervangende schaamte en dan met name de processen in het brein. Hoewel het fenomeen plaatsvervangende schaamte steeds vaker opduikt – met dank aan talentenjachten en realitytv – is er in de wetenschappelijke wereld nog weinig aandacht aan besteed. Maar dat is aan het veranderen.