Het is alleen aan de aller intelligentste dieren voorbehouden: je eigen spiegelbeeld herkennen. Pinguïns horen nu ook bij die groep.
Een peuter moet er anderhalf tot twee jaar oud voor worden voor hij zichzelf herkent in een spiegel, maar sommige dieren kunnen het even goed. Bekende voorbeelden zijn olifanten, mensapen en dolfijnen, maar langzaam worden er steeds meer slimme dieren ontdekt, zoals de pinguïn.
Zelfbewuste pinguïns
Drie Indiase onderzoekers zijn er achter gekomen dat enkele wilde pinguïnsoorten een zekere mate van zelfbewustzijn hebben. Ze bestudeerden het gedrag van de Adéliepinguïns op Antarctica. Eerder onderzoek heeft al duidelijk gemaakt dat zelfbewustzijn zeldzaam is in het dierenrijk. Tot nu toe is van slechts een handjevol zoogdiersoorten, enkele vogels en hier en daar een vis bekend dat ze over deze intelligente eigenschap beschikken. Dat is overigens nog niet zo gemakkelijk te achterhalen. Bij mensen zijn dergelijke tests simpel, maar bij dieren kost het nogal wat moeite. Voor de meeste studies wordt de spiegeltest gebruikt. Daarbij krijgen dieren een spiegel voor hun neus en wordt er gekeken hoe ze daarop reageren.
Als ze enige mate van zelfbewustzijn hebben dan herkennen ze iets van zichzelf in hun spiegelbeeld. Ze kunnen bijvoorbeeld een rode stip, die ze alleen in de spiegel kunnen zien, aanraken op hun gezicht. De onderzoekers reisden af naar het Noorse eiland Svenner op oostelijk Antarctica om daar te kijken hoe de Adéliepinguïns reageerden op hun eigen spiegelbeeld.
Spiegeltje, spiegeltje op het ijs
De wetenschappers voerden vier experimenten uit. Eerst zetten ze simpelweg een paar spiegels in de grond in de buurt van de pinguïns en observeerden ze hoe willekeurige dieren erin keken. Daarna bouwden ze kartonnen schotten rond de pinguïns om ze richting de spiegels te leiden. Bij het derde experiment werden er kleine stickers op de spiegels geplakt, zodat het leek alsof ze op de pinguïn zaten als die in de spiegel keek. Tenslotte kregen enkele pinguïns een slabbetje om waarna ze voor de spiegel werden gezet.
Bij het eerste experiment vertoonden de pinguïns geen enkele reactie, wat opmerkelijk is. De meeste dieren denken dat ze een andere van hun soort in de spiegel zien en reageren daar dan op. In het tweede experiment bewogen de pinguïns op een manier waardoor het leek alsof ze zichzelf bestudeerden. De pinguïns raakten ook geïrriteerd als ze naar de spiegels keken waarop stickers zaten en probeerden die te verwijderen. Maar ze reageerden in het geheel niet als ze zichzelf zagen met een klein slabbetje om.
De onderzoekers geven toe dat hun resultaten een beetje tweeledig zijn, maar zeggen wel dat het onderzoek alles bij elkaar toch uitwijst dat pinguïns over enige mate van zelfbewustzijn beschikken.
De spiegelproef is ooit door psychologen bedacht om te kijken hoe ver de ontwikkeling van een kind is, maar wordt nu veel gebruikt om de intelligentie van dieren te bepalen. Die krijgen een stip of andere markering op hun gezicht en moeten die aan kunnen wijzen. Een olifant kan met zijn slurf de plek aanraken, een aap met zijn hand. Een dolfijn draait zijn hoofd naar de spiegel om de plek beter te kunnen bestuderen. Ook varkens slagen voor de spiegeltest, wat duidelijk maakt dat het intelligente dieren zijn. Tijdens een experiment zagen ze voedsel alleen via spiegels. Ze begrepen direct dat ze niet door de spiegel heen moesten lopen maar om de hoek moesten kijken voor het eten. Het wordt vaak als argument gebruikt waarom je varkens niet op moet eten.
De Adeliepinguïn is een relatief kleine pinguïnsoort met een kleine snavel, een witte oogring rond de pupil en een langere staart dan gebruikelijk. De dieren worden maximaal 61 centimeter groot en wegen zo’n 5 kilo. Onder water halen ze snelheden van 40 kilometer per uur. Op Oost-Antarctica leven naar schatting 5,9 miljoen Adeliepinguïns. Wereldwijd wordt de populatie op 14 tot 16 miljoen geraamd. Opmerkelijk genoeg, profiteren de dieren van de opwarming van de aarde. Doordat het ijs in hun omgeving smelt wordt hun broedgebied groter.
