Nederlandse pijndeskundigen doen voor de tweede maal een dringende oproep aan huisartsen: rustig aan met het voorschrijven van opiaten!
Een miljoen Nederlanders slikten in 2017 door hun huisarts voorgeschreven opiaten als oxycodon. En daar zijn de pijndeskundigen niet blij mee. “Laat ik voor de zekerheid even heel duidelijk zijn: ik ben er überhaupt geen voorstander van pijn als eerste proberen op te lossen met een pil,” stelt professor in de anesthesiologie dr. Albert Dahan van de Universiteit Leiden. “Ik ben ook geen voorstander van het gebruik van zogenaamde NSAID’s zoals ibuprofen. Huisartsen zelf ook niet, we zien het voorschrijven van NSAID’s dan ook afnemen. Maar helaas gaat dat gepaard met een toename van het voorschrijven van opiaten. En dat is zeker niet de bedoeling.”
Verslavingen en overdosissen
Ook in 2019 trokken Dahan en zijn collega’s al aan de bel over de richtlijnen met betrekking tot pijnbestrijding, waarop deze werden aangepast. Samen met anesthesioloog en epidemioloog Eveline van Dorp en klinisch epidemiologen Willem Lijfering en Frits Rosendaal, concludeert Dahan, dat dit nog niet voldoende is. “Een verdere aanscherping is nodig. Grootscheeps opiatengebruik is niet wenselijk. Er kleven nogal wat nadelen aan. Je kunt er verslaafd aan raken en langdurig gebruik kan leiden tot dosisescalatie. Meer dan 2000 mensen per jaar worden dan ook in het ziekenhuis opgenomen met een overdosis. Bij langdurig gebruik van hoge dosis kan er zelfs een toename van pijn optreden. Een andere bijwerking is duizeligheid, waarmee zeker onder bepaalde groepen patiënten het verhoogde risico op vallen en alle complicaties dan dien, op de loer ligt, zoals het breken van een heup, enzovoort. Je wilt niet dat circa 1 miljoen mensen opiaten gebruiken en zeker niet langdurig, zoals in 25% het geval is.” Langdurig wil in dit geval zeggen, langer dan 3 maanden aaneengesloten.
Ook ibuprofen is niet zonder gevaar
Opiaten als oxycodon zijn morfine-achtige pijnstillers, waartoe ook illegale drugs als heroïne behoren. Ze stillen de pijn vanuit het centrale zenuwstelsel. Andere voorbeelden van voorgeschreven opiaten zijn tramadol en fentanyl. Dahan begrijpt dat huisartsen niet dol zijn op het al te veel voorschrijven van een andere bekende groep pijnstillers, de NSAID’s. De non-steroidal anti-inflammatory drugs zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen, zijn weliswaar niet verslavend, maar hebben ook nadelen. “Die kunnen bij langdurig gebruik weer het risico op hart- en vaatziekten verhogen en kunnen voor problemen zorgen met darm- en maagbloedingen.” NSAID’s remmen de eiwitten die de vorming van prostaglandinen vormen. Prostaglandinen stimuleren de waarneming van pijn, zorgen voor koorts en openen de bloedvaten. Maar ze zijn ook betrokken bij de opbouw va het maagslijmvlies en het darmslijmvlies. NSAID’s kunnen er daarom voor zorgen dat het slijmvlies steeds dunner wordt en geïrriteerd raakt door het maagzuur. Niet het beste alternatief dus voor de opiaten.
Voorzichtig zijn met herhaalrecepten
Dahan is geen voorstander van welk herhaalrecept dan ook. “Dat automatisch verlengen van pijnbestrijding, zonder goed naar de patiënt te kijken en een afweging te maken. Pijnbestrijding hoort bij onze maatschappij. Het is ons recht om pijnvrij te willen leven, maar hoe ver gaat dat recht en hoe vullen we dat recht in? Zo’n 2 tot 2,5 miljoen mensen in Nederland leven met pijn. Dan hebben we het over 1 op de 5 Nederlanders die last heeft van reumatische pijnen, migraine-achtige pijnen, pijn door kanker, spier- gewrichtspijn en helaas nog andere vormen van chronische pijnen.”
Alternatieve pijnbestrijding
“Het wordt tijd dat we naar andere manieren kijken om die pijn te bestrijden. Bijvoorbeeld: als een werkende moeder op pijnpoli komt met bijvoorbeeld ernstige rugklachten, is er een goede kans dat er een pijnstiller wordt voorgeschreven. Mogelijk zou sporten een betere keuze zijn. Mensen zijn echter druk en moeten veel op een dag. Iedere dag tijd maken te sporten zit er dan gewoon niet in. En een patiënt met pijn laten leven, ook niet. Maar leven met pijn kent meerdere kanten. We moeten niet direct krachtige pijnstillers voorschijven. Leven met pijn is ook voorstelbaar en heeft eigenlijk altijd bij het leven gehoord. In ons pijnlab zijn we bezig het effect van cannabis op pijnstilling te bestuderen. Van cannabis bijvoorbeeld, zou een patiënt beter kunnen gaan slapen. Dat kan een grote verbetering zijn in het leven van een patiënt, waardoor het ook weer makkelijker kan zijn, pijn te dragen.”
Dahan heeft goede hoop dat de richtlijn verder wordt aangescherpt. “Natuurlijk, huisartsen willen het beste voor hun patiënten. Ook wat betreft de bestrijding van pijn, en wel op een verantwoordde en weloverwogen manier.”
