Ze zijn slechts enkele millimeters lang en toch weten ze hun weg in de grote oceaan feilloos te vinden: jonge kardinaalbaarzen. Wetenschappers hebben nu ontdekt hoe ze dat doen. De babyvisjes gebruiken de zon als een kompas.
Kardinaalbaarzen leggen hun eitjes op het rif. Zodra de jongen uit hun eitjes komen kruipen, worden ze door de golven meegevoerd. En dan begint een lastige klus: de babyvisjes moeten de weg terug naar het rif of de weg naar een ander rif zien te vinden. “Wanneer ze daarin niet slagen, gaan ze dood,” vertelt onderzoeker Mike Kingsford.
Zuidzuidoosten
Maar hoe vinden de jonge visjes hun weg naar huis? De onderzoekers verzamelden enkele babyvisjes afkomstig van het Great Barrier Reef en plaatsten ze in een bak met water. Binnen enkele seconden begonnen de visjes in zuidzuidoostelijke richting te zwemmen. En dat bleven ze doen, hoe de wetenschappers de bak met water ook draaiden. “De stromingen die deze visjes normaal gesproken van het rif wegvoeren, volgen een noordnoordwestelijke richting, dus om terug te komen, moeten de vissen richting het zuidzuidoosten zwemmen. De grote vraag was: hoe wisten ze waar het zuidzuidoosten is?”
Ritme
De onderzoekers zetten een tweede experiment op om dat te achterhalen. Ze verstoorden het dag- en nachtritme van de visjes door ze in een donkere ruimte te zetten en af en toe bloot te stellen aan kunstlicht. Zo lieten ze de visjes denken dat het zes uur vroeger was. Daarna lieten de onderzoekers de visjes opnieuw de weg naar huis zoeken. Direct begonnen ze in de tegenovergestelde richting – richting het noordnoordwesten – te zwemmen. “De experimenten tonen aan dat de vissen een interne klok hebben die ze gebruiken als een onderdeel van hun zonnekompas,” zo schrijven de onderzoekers in hun paper. “Aangezien ze te ver van huis zijn om het rif te ruiken of horen, moeten ze wel afgaan op de zon.” Maar dat is niet voldoende: de visjes moeten hun zonnekompas ook compenseren – omdat de zon langs de hemel beweegt – en daarvoor gebruiken ze hun interne klok. “Dat is een lastige taak waar heel wat mensen nog moeite mee zouden hebben, maar waar babyvisjes zonder veel problemen in slagen.”
Verdere experimenten toonden aan dat de visjes zowel onder een strakblauwe hemel als onder een bewolkte lucht de weg naar huis konden vinden. Maar dat lukte ze wel ietsje beter als het niet bewolkt was.