2020 NK1 leek even één van de gevaarlijkste planetoïden te zijn. Maar nieuwe waarnemingen stellen nu gerust: over 2020 NK1 hoeven we niet wakker te liggen.
Begin juli werd een potentieel gevaarlijke aardscheerder opgemerkt. De ruimtebrok zou mogelijk ergens in de komende eeuw op de aarde afstevenen en kreeg de naam 2020 NK1. Maar nu blijkt dat we ons minder zorgen om deze planetoïde hoeven te maken dan oorspronkelijk gedacht. Waarschijnlijk slaat hij namelijk toch een bezoekje aan onze aarde over.
Rondslingerende ruimtestenen
In ons zonnestelsel bevinden zich heel wat rondslingerende ruimtestenen. Veel van deze brokken vormen geen gevaar voor de aarde. Maar af en toe blijkt dat er toch eentje op ramkoers met de aarde komt te liggen. De afgelopen jaren hebben onderzoekers veel van deze ‘potentieel gevaarlijke planetoïden’ (zie kader) ontdekt. En afgelopen juli was het wederom raak, toen onderzoekers met behulp van het Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (kortweg ATLAS) de dreigende planetoïde 2020 NK1 aan het licht brachten.
Astronomen spreken van een Potentially Hazardous Asteroid als deze (in de toekomst) dicht bij de aarde in de buurt komt en groot genoeg is om op regionale schaal significante schade aan te richten als deze op aarde inslaat. Ondertussen heeft het Minor Planet Center een enorme waslijst met daarop gevaarlijke planetoïden verzameld. Redelijk bekende planetoïden op deze lijst zijn Ryugu (die momenteel ruimtesonde Hayabusa2 op visite heeft) en Bennu (waar momenteel ruimtesonde OSIRIS-REx omheen cirkelt). Inmiddels hebben onderzoekers meer dan 18.000 aardscheerders ontdekt. De grootste exemplaren zijn daarbij natuurlijk het makkelijkst te vinden; naar schatting hebben astronomen reeds zo’n 90% van alle aardscheerders groter dan een kilometer opgespoord. De grote uitdaging is nu echter om ook zoveel mogelijk kleinere (tot een omvang van zo’n 140 meter) planetoïden in kaart te brengen. Daarvoor worden momenteel nieuwe instrumenten gebouwd, zoals de Large Synoptic Survey Telescope, die in 2022 operationeel wordt. En in de toekomst zal – met nieuwe technologieën en technieken – ook de jacht op ruimtestenen kleiner dan 140 meter worden geopend. Naar schatting wachten er in laatstgenoemde categorie nog miljoenen planetoïden op ontdekking.
Eventjes werd 2020 NK1 aangemerkt als één van de gevaarlijkste planetoïden die mogelijk in de toekomst een bedreiging voor de aarde zou kunnen vormen. Onderzoekers achtten de kans 1 op 70.000 dat deze rondslingerende ruimtesteen ergens tussen 2086 en 2101 de aarde zou raken. En dat zou een behoorlijke impact kunnen hebben. Want naar schatting heeft 2020 NK1 een diameter van 500 meter, wat gelijk staat aan de lengte van vijf voetbalvelden.
Onderzoek
Onderzoek naar 2020 NK1 kreeg de hoogste prioriteit. In een nieuwe studie besloot een onderzoeksteam dan ook om de vorm, de baan en de beweging van de planetoïde zo nauwkeurig mogelijk in kaart te brengen. De onderzoekers bestudeerden 2020 NK1 gedurende twee en een halfuur en verzamelden gedetailleerde metingen van de snelheid waarmee de planetoïde zich voortbeweegt en de afstand tot de aarde. Ook vervaardigde het team enkele afbeeldingen van de aardscheerder. “Deze metingen verbeteren onze kennis van de baan van 2020 NK1 aanzienlijk,” vertelt onderzoeker Patrick Taylor. “Hierdoor kunnen we nauwkeuriger zijn toekomstige route in de komende decennia voorspellen.”
Waarnemingen
De waarnemingen onthullen dat de planetoïde vermoedelijk toch geen bedreiging voor de aarde vormt, simpelweg omdat hij niet dichtbij genoeg komt. Mogelijk zal hij de aarde in 2043 het dichtste naderen, op een afstand van 3,6 miljoen kilometer. Ter vergelijking, dat is meer dan negen keer de afstand tussen de aarde en de maan. De nieuw verkregen beelden verraden tevens de exacte vorm van de planetoïde. Zo is hij langwerpig gevormd en heeft hij een diameter van ongeveer 500 meter.
Bemoeilijkt
Dat onderzoekers het klaargespeeld kregen om de planetoïde te bestuderen, mag met recht een prestatie genoemd worden. Tegelijkertijd raasde namelijk ook de tropische storm Isaias over Puerto Rico, waar de benodigde Areciboradiotelescoop gevestigd is. “Gelukkig ging de storm snel voorbij en bracht deze geen schade aan de telescoop of de radarsystemen aan,” zegt onderzoekersleider Sean Marshall. En daardoor slaagden de onderzoekers erin om zeer nauwgezette metingen te verrichten. “Het laat zien dat we ondanks stormen, de COVID-19-pandemie en de aardbevingen waar Puerto Rico dit jaar te kampen heeft gehad, toch nauwkeurige metingen kunnen doen,” aldus onderzoeker Anne Virkki.
Ramkoers
op dit moment kunnen we dus opgelucht ademhalen: over 2020 NK1 hoeven we niet wakker te liggen. Maar hoewel we dus voor 2020 NK1 niet zoveel te vrezen hebben, valt het niet uit te sluiten dat we op een bepaald moment wel te maken krijgen met een planetoïde die op ramkoers met de aarde komt te liggen. In het verleden is het namelijk al weleens voorgekomen dat een (grote) meteoriet op aarde insloeg. Onderzoekers jagen daarom tegenwoordig actief op potentieel gevaarlijke planetoïden. Het doel is om uiteindelijk alle planetoïden die zich in de buurt van de aarde kunnen begeven, in kaart te brengen. Zo moet voorkomen worden dat we verrast worden door een planetoïde die op korte termijn een groot gevaar voor de aarde vormt.
Op dit moment zijn er al wel wat ambitieuze ideeën in omloop over hoe we een planetoïde die op ramkoers ligt met de aarde, moeten afwenden. Maar al deze ideeën vereisen behoorlijk wat tijd en dus een tijdige detectie van de gevaarlijke planetoïde. Volgend jaar gaat NASA in ieder geval alvast even oefenen. Dan zal namelijk de DART-missie worden gelanceerd. Met deze missie willen onderzoekers proberen om de baan van planetoïde Didymos te veranderen. Didymos bevindt zich redelijk dicht in de buurt van de aarde. En door de baan waarin de planetoïde zich bevindt, is er een mogelijkheid dat de planetoïde de aarde heel dicht gaat naderen, met alle gevolgen van dien. Door de baan van de planetoïde te veranderen, kunnen we dus leren hoe we onze eigen planeet kunnen beschermen tegen een mogelijke impact van een planetoïde.
