We wisten al dat we PFAS inademen en via voedsel en drinkwater binnenkrijgen. Maar nu blijkt dat deze giftige stoffen ook al in staat zijn om de beschermende huidbarrière te doorbreken.
PFAS, ook wel eeuwige chemicaliën genoemd, lijken misschien handige stoffen. Zo zijn ze water-, vet- en vuilafstotend, waardoor ze in veel (huishoudelijke) producten worden verwerkt: van voedselverpakkingen en smeermiddelen tot blusschuim en anti-aanbakpannen. Hoe handig de stoffen ook lijken, ze zijn tevens giftig voor mens en dier. Ondertussen weten we dat ze tot behoorlijk wat gezondheidsproblemen kunnen leiden. Toch is het tegenwoordig bijna onvermijdelijk om geen PFAS binnen te krijgen. En al helemaal niet meer nu onderzoekers hebben ontdekt dat ze ook nog eens door onze huid worden opgenomen.
In het lichaam
Wetenschappers hebben veelvuldig hun bezorgdheid over de stoffen geuit. De chemicaliën worden in het bloed van vrijwel iedereen aangetroffen, inclusief pasgeboren baby’s. En dat is best zorgelijk. De stoffen zijn namelijk berucht om hun negatieve effecten op de gezondheid. Zelfs zeer lage niveaus in drinkwater zijn bijvoorbeeld al in verband gebracht met een verminderde werking van het immuunsysteem en vaccinatie en een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker. Bovendien worden PFAS in verband gebracht met verhoogde cholesterolniveaus, problemen met de voortplanting en ontwikkeling, schade aan leverfuncties en een verlaagd geboortegewicht.
De impact van PFAS beperkt zich niet alleen tot onze gezondheid. Ze komen namelijk ook wijdverspreid in het milieu terecht. Voornamelijk komen ze in water terecht door de uitstoot van fabrieken die PFAS produceren of gebruiken. Daarnaast kunnen ze in het milieu belanden door het gebruik van bepaalde PFAS-houdende producten zoals blusschuim, textielimpregneermiddelen, smeermiddelen, of als PFAS-houdende producten bij het afval terecht komen. Het is erg alarmerend. Dat komt omdat de verbindingen niet van nature afbreken (vandaar de bijnaam eeuwige chemicaliën), waardoor ze zich in de voedselketen ophopen en zo zeer vervuilend zijn.
Hoe ze eigenlijk in ons lichaam terechtkomen? PFAS staan alom bekend vanwege hun vermogen om het lichaam binnen te dringen via verschillende routes. Zo ademen we ze in, maar kunnen we ze ook per ongeluk binnenkrijgen via eten en drinken. Men ging er over het algemeen van uit dat PFAS niet door de huidbarrière konden dringen. Maar een nieuwe studie bewijst nu het zorgwekkende tegendeel.
Huid
Het nieuwe onderzoek bevestigt dat eeuwige chemicaliën wel degelijk de menselijke huid kunnen binnendringen en zo in de bloedbaan terecht kunnen komen. Deze veronderstelling werd eerder nog terzijde geschoven, ondanks dat studies verbanden ontdekten tussen het gebruik van persoonlijke verzorgingsproducten en de aanwezigheid van PFAS in menselijk bloed en moedermelk. “Men dacht dat deze chemicaliën niet door de huid konden worden opgenomen vanwege de ionisatie van de moleculen,” legt onderzoeksleider Oddný Ragnarsdóttir uit. “De elektrische lading die hen water- en vlekafstotend maakt, leidde tot de veronderstelling dat ze niet in staat zouden zijn om door de huidbarrière heen te dringen. “Onze studie weerlegt deze theorie. Het blijkt dat de opname van deze schadelijke chemicaliën via de huid een aanzienlijke bron van blootstelling kan zijn.”
17 veelgebruikte PFAS
De onderzoekers komen tot deze conclusie nadat ze 17 verschillende PFAS onderzochten. De gekozen verbindingen behoorden tot de meest gebruikte en meest bestudeerde vanwege hun giftige effecten en de verschillende manieren waarop mensen eraan kunnen worden blootgesteld. Het belangrijkste is dat ze overeenkomen met chemicaliën die onderhevig zijn aan regulering volgens de Europese Drinkwaterrichtlijn.
3D-modellen
Voor hun onderzoek maakte het team gebruik van 3D-modellen van menselijke huid-equivalenten, die in het laboratorium waren gekweekt om de eigenschappen van normale menselijke huid na te bootsen. Hierdoor konden ze het onderzoek uitvoeren zonder dieren te gebruiken. Ze brachten monsters van elk chemisch middel aan op deze modellen om te meten hoeveel ervan werd geabsorbeerd, niet geabsorbeerd, of vastgehouden binnen de modellen. Van de 17 geteste PFAS werd vastgesteld dat 15 stoffen duidelijk door de huid werden opgenomen. Bij de geteste hoeveelheden bleek dat perfluoro-octaanzuur (PFOA), een van de meest gereguleerde PFAS, voor 13,5 procent in de bloedbaan werd opgenomen. Bovendien bleef nog eens 38 procent van de toegepaste dosis binnen de huid, wat kan leiden tot langdurige opname in de bloedcirculatie.
Lengte van de koolstofketen
De hoeveelheid die werd opgenomen leek te variëren met de lengte van de koolstofketen in het molecuul. Stoffen met langere ketens werden bijvoorbeeld minder goed opgenomen, terwijl stoffen met kortere ketens (die waren bedoeld als vervanging voor langere PFAS-ketens zoals PFOA), juist makkelijker werden opgenomen. Perfluoro-pentaanzuur werd bijvoorbeeld vier keer zo goed opgenomen als PFOA. “Deze studie helpt ons te begrijpen welke chemische structuren het gemakkelijkst worden opgenomen,” stelt onderzoeker Stuart Harrad. “Dit is cruciaal omdat de industrie steeds meer overstapt op chemicaliën met kortere ketens omdat deze als minder giftig worden beschouwd. Het nadeel hiervan kan zijn dat we er meer van absorberen, dus het is essentieel dat we meer te weten komen over de bijbehorende risico’s.”
De bevindingen zijn zorgwekkend. “Onze studie werpt voor het eerst licht op hoe belangrijk de huid als route van blootstelling is voor een breed scala aan eeuwige chemicaliën,” concludeert co-auteur Mohamed Abdallah. Ondanks dat sommige stoffen verboden zijn door overheidsregulering, blijven andere nog steeds veel gebruikt worden, terwijl hun giftige effecten nog niet volledig zijn onderzocht. En dat moet volgens Abdallah veranderen. “Gezien het grote aantal verschillende PFAS is het essentieel dat toekomstige onderzoeken zich richten op het beoordelen van de risico’s van deze giftige stoffen als groep, in plaats van zich te beperken tot individuele chemicaliën,” betoogt hij. Uiteindelijk hopen de onderzoekers een breder begrip te krijgen van hoe alle verschillende PFAS onze gezondheid beïnvloeden, zodat er gepaste maatregelen genomen kunnen worden die verdere blootstelling voorkomen.
