Blootstelling aan bepaalde soorten pesticiden vergroot het risico op doodgeboorten. Dat is de zorgwekkende conclusie van een nieuwe Amerikaanse studie van twee gerenommeerde gezondheidsinstituten.
Aanstaande moeders die in de drie maanden voor de conceptie of in het eerste trimester van hun zwangerschap op minder dan een halve kilometer wonen van plekken waar boeren pesticiden spuiten, zitten in de gevarenzone. Uit de nieuwe studie blijkt dat blootstelling aan onder andere organofosfaten gelinkt is aan het risico op doodgeboorte bij baby’s.
Breed palet aan pesticiden
Pesticiden zijn er in allerlei vormen en maten en ze hebben niet allemaal een even destructief effect op een foetus, legt hoofdonderzoeker Melissa Furlong van het Zuckerman College of Public Health in Tucson uit. “Bepaalde chemische stoffen sprongen er in deze studie uit als we naar het verband met een verhoogd risico op doodgeboorte kijken”, aldus de milieu-epidemioloog. “Uit ons onderzoek kunnen we concluderen dat het erg belangrijk is om verschillende soorten pesticiden van elkaar te onderscheiden. Het is geen goed idee om alle landbouwgif over een kam te scheren, omdat specifieke chemische verbindingen die in de landbouw worden gebruikt elk hun eigen unieke risico’s met zich meebrengen.”
Doodgeboorte
Het onderzoeksteam verzamelde gegevens van een grote hoeveelheid geboortecertificaten uit de Amerikaanse staat Arizona. Ze konden zo informatie van meer dan 1,2 miljoen geboorten en bijna 3000 doodgeboorten tussen 2006 en 2020 koppelen aan de gebruiksgegevens van 27 verschillende pesticiden in Arizona in dezelfde periode. Hieruit blijkt dat aanstaande moeders die dicht bij boeren wonen die bepaalde pyrethroïde-, organofosfaat- of carbamaat-pesticiden uitsproeien op hun land, meer kans hebben op een doodgeboren kind. Het gaat hierbij om vrouwen die tijdens de drie maanden vóór de conceptie of in het eerste trimester van hun zwangerschap binnen een straal van 500 meter van de desbetreffende boeren woonden.
In het onderzoek worden onder andere de volgende pesticiden aangewezen als boosdoeners:
Cyfluthrin
Cyfluthrin wordt ook in Nederland gebruikt ter bestrijding van bladluizen, bladvretende rupsen, kevers, witte vliegen en mineermotten. Het middel is ook giftig voor bijen en waterorganismen en breekt slechts langzaam af in de bodem of in het grondwater
Organofosfaten
Organofosfaten zijn insecticiden die op de lange termijn relatief onschadelijk zijn voor het milieu. Voor waterdieren vormen ze echter wel een direct gevaar. In het menselijk lichaam zijn ze extreem giftig en in bepaalde doses dodelijk, vooral bij jonge kinderen. Het gif beïnvloedt de neurale functies, in het bijzonder van de hersenen. Bij mensen geeft vergiftiging hoofdpijn, kramp, slecht zicht en bewusteloosheid. Deze symptomen kunnen lang, tot enige maanden, aanhouden. Het kan opgenomen worden door de huid, door het in te ademen of via orale weg.
In de jaren 30 werden in Duitsland zenuwgassen op basis van organofosfaten uitgevonden en in de Tweede Wereldoorlog door diverse landen verder ontwikkeld als chemisch wapen. Groot-Brittannië produceerde in de vroege jaren vijftig bijvoorbeeld het zenuwgas VX.
Malathion
Malathion wordt wereldwijd gebruikt als insecticide. Het heeft een damp-, contact- en maagwerking en wordt niet door de plant opgenomen. Malathion is ook het actieve bestandsdeel van bepaalde geneesmiddelen tegen hoofd- of schaamluizen.
Andere boosdoeners
Ook de pesticiden zeta-cypermethrin, carbaryl en propamocarb hydrochloride zijn door de wetenschappers in verband gebracht met een verhoogd risico op doodgeboorte voor de conceptie. Tijdens het eerste trimester bleken fenpropathrin, permethrin, organofosfaten als klasse, het organofosfaat acefaat (waarvan het gebruik in de Europese Unie inmiddels verboden is, maar dat in de Verenigde Staten nog wordt gebruikt) en formetanate hydrochloride gelinkt te zijn aan doodgeboorten.
Acefaat is in EU al verboden
Onderzoeker Paloma Beamer benadrukt dat acefaat de sterkste effecten liet zien. Blootstelling aan dit landbouwgif in het eerste trimester van de zwangerschap maakt de kans op doodgeboorte twee keer zo groot. Binnen de pyrethroïde-klasse bleek de pesticide cyfluthrin in de 90 dagen vóór de conceptie het risico op doodgeboorte bijna te verdubbelen.
Hoe komen pesticiden in ons lichaam?
Pesticiden komen vooral via voedsel in ons lichaam terecht, maar ook door ‘agrarische drift’ – oftewel het verwaaien van spuitvloeistof tijdens het uitrijden van het landbouwgif – door beroepsmatige blootstelling, of bij privégebruik van pesticiden. Hoewel niet alle pesticiden in deze studie direct in verband zijn gebracht met doodgeboorte, kunnen ze nog steeds risico’s vormen voor de gezondheid van moeder en kind, waarschuwen de onderzoekers in hun studie.
Zwangere vrouwen zijn mogelijk extra kwetsbaar voor de schadelijke effecten van pesticiden door fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap. Zo is de stofwisseling verhoogd, veranderen de hormoonspiegels en is ook het immuunsysteem anders. De snel groeiende en ontwikkelende foetus is gevoeliger voor de toxische effecten van pesticiden.
Gezondheid beter beschermen
De onderzoekers vinden dat er meer gedaan moet worden om de gezondheid van moeder en kind te beschermen. “Vervolgonderzoek is essentieel om de veiligheid van de verschillende soorten pesticiden beter te begrijpen en om de onderliggende mechanismen van door pesticiden veroorzaakte doodgeboorte te ontrafelen”, stelt Furlong. “Dit onderzoek onderstreept de noodzaak om strategieën te ontwikkelen om blootstelling te verminderen en zo de gezondheid van moeder en kind te beschermen.”
