Gepest worden is niet alleen vervelend, de hersenen van tieners die gepest worden veranderen ook. Maar er is ook goed nieuws: hulp zoeken lijkt een beschermende werking te hebben.
Pesten heeft grote invloed op het welzijn van kinderen, dat is algemeen bekend. Kinderen die gepest worden, vertonen meer symptomen van depressie, hebben een lager gevoel van eigenwaarde en gepest worden kan leiden tot sociale fobie. Aanhoudend gepest worden heeft zelfs langdurig gevolgen voor de algehele gezondheid, ook fysiek. Nieuw onderzoek uit Tokio suggereert nu dat pestgedrag nog een ander belangrijk gevolg met zich meebrengt voor het slachtoffer: een verhoogd risico op psychotische stoornissen.
De onderzoekers ontdekten dat pestslachtoffers een lagere hoeveelheid van de belangrijke neurotransmitter ‘glutamaat’ hebben in een hersengebied dat betrokken is bij het reguleren van emoties, de zogenaamde ‘voorste cingulate cortex‘ (ACC). Glutamaat is de meest voorkomende neurotransmitter in de hersenen en is betrokken bij een breed scala aan functies, waaronder leren, geheugen en stemming. Opvallend is dat deze verminderde hoeveelheid glutamaat in dit specifieke hersengebied ook wordt gezien bij mensen die last hebben van psychoses. En dus besloten de onderzoekers hier verder in te duiken.
Hersenmetingen
Daarvoor onderzochten ze zo’n 250 deelnemers met een gemiddelde leeftijd van 12 jaar. Ze vroegen hen of ze gepest werden en zo ja of ze hier hulp voor wilden zoeken. Daarnaast deden ze hersenmetingen met magnetische resonantie spectroscopie, een techniek om de structuur en functie van de hersenen weer te geven. Na twee jaar stelden de onderzoekers de vragen opnieuw en maten ze wederom de glutamaatniveaus. Daardoor konden ze veranderingen door de tijd beoordelen en deze vergelijken met nieuwe ervaringen met pesten of het ontbreken daarvan.
Bescherming tegen effecten van pesten
Daaruit bleek dat kinderen die gepest werden lagere glumaatniveaus hadden in hun ACC dan kinderen die niet gepest werden. Bovendien hadden degenen die gepest werden en geen hulp zochten nog lagere glutamaatniveaus dan degenen die gepest werden en wel hulp zochten. Dat toont volgens de onderzoekers twee dingen aan. Het suggereert enerzijds dat gepest worden het risico op psychotische stoornissen verhoogt, en anderzijds dat het zoeken van hulp een beschermende factor kan zijn tegen de negatieve effecten van pesten op de hersenen.
Psychose is een mentale toestand waarin iemand contact verliest met de werkelijkheid. Iemand die in een psychose zit, heeft vaak onsamenhangende verhalen en gedraagt zich afwijkend. Meestal zijn er ook hallucinaties en wanen aanwezig die je ook ziet bij psychiatrische stoornissen zoals schizofrenie. Mensen die behandelbare schizofrenie hebben, of voor het eerst een psychose ervaren, hebben diezelfde lage niveaus van glutamaat in de ACC regio’s als de deelnemers die gepest werden.
Antipestprogramma’s
“Antipestprogramma’s op scholen zijn dus heel belangrijk”, vertelt hoofdauteur Naohiro Okada. “Deze hebben als belangrijkste taak dat ze positieve sociale interacties moeten stimuleren en agressief gedrag moeten terugbrengen.” Daarnaast is het volgens de onderzoeker belangrijk om ondersteuning en middelen aan te bieden aan gepeste adolescenten, zoals adviesdiensten, peer support-groepen en andere hulpmiddelen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg.
“We hopen dan ook dat onze bevindingen bijdragen aan de ontwikkeling van effectieve preventie- en interventiestrategieën tegen zowel pesten als psychoses. Beiden zijn immers grote problemen voor de volksgezondheid en het welzijn van jongeren.” Met name voor nog jongere kinderen is dit van belang volgens Okada. “Ik denk dat gepest worden voor jonge kinderen gevaarlijke gevolgen kan hebben voor hun gezonde hersenontwikkeling en psychologische welzijn.”
Niet één op één te vertalen
Toch staat gepest worden niet direct gelijk aan het krijgen van psychoses, nuanceert Okada. Allereerst worden psychotische stoornissen pas gediagnosticeerd nadat aan meerdere criteria is voldaan. En bovendien moet die diagnose gesteld worden door ervaren psychiaters. Iets wat tijdens het onderzoek niet aan de orde was. “In ons onderzoek werd de mate van subklinische psychotische ervaringen beoordeeld aan de hand van vier zelf in te vullen vragen.”
Toch biedt het onderzoek voldoende bewijs dat gepest worden impact kan hebben op de hersenen van adolescenten, vertelt Okada. “Het kan hun emotionele regulatie en hun vatbaarheid voor psychotische ervaringen beïnvloeden.” De wetenschappers hadden dat niet in die mate verwacht, vertelt de onderzoeker. “Het fenomeen dat slachtofferschap van pesten op zijn minst gedeeltelijk psychotische stoornissen zoals schizofrenie kan veroorzaken door middel van neurochemische veranderingen, heeft ons verrast.“ Okada benadrukt daarom het belang van hulp zoeken bij gepest worden. “Maar grote zorgen hoeven adolescenten die gepest zijn zich niet te maken”, stelt hij gerust.
