Perfectionisten leveren misschien perfect werk af, maar ze zitten zichzelf wel flink in de weg met deze karaktertrek. Zo krijgen ze veel vaker een burn-out. En niet alleen door werk.
We zijn allemaal weleens moe: kinderen, werk, huishouden, het houdt niet op, maar wanneer loopt de emmer over en beland je in een burn-out? Bij sommigen gebeurt dat nooit, bij anderen meerdere keren in hun leven. Perfectionisten blijken extra vatbaar voor een burn-out, voornamelijk vanwege hun eigen eindeloos hoge standaarden.
Burn-out in het brein
De optelsom van lange periodes van stress, emotionele uitputting en problemen op werk of thuis kan dan resulteren in een burn-out. Die is terug te zien in de hersenen, legt hoofdonderzoeker professor Gordon Parker uit aan Scientias.nl. “Het autonome zenuwstelsel dat snel reageert en een stressreactie opwekt, is dan blijvend geactiveerd. Het parasympatische zenuwstelsel, dat het lichaam moet kalmeren, wordt overbelast, net als wanneer je bijvoorbeeld onophoudelijk te hoge toeren hebt in een auto. De tragere stressreactie in de hypothalamus, waarbij stresshormonen vrijkomen, is ook verstoord. Daardoor komt er eerst veel meer en later minder van het stresshormoon cortisol vrij. De initiële piek in stresshormonen vermindert de groei van zenuwcellen in de hersenen en is slecht voor de neuroplasticiteit. Het volume van een aantal hersengebieden en de connectie ertussen wordt ook minder.”
De klachten van een burn-out gaan dan ook veel verder dan enkel vermoeidheid, vervolgt de professor. “Mensen die worstelen met een burn-out hebben ook vaak cognitieve problemen, zoals brain fog (hersenmist) en voelen zich minder verbonden met vrienden en familie. Daarnaast presteren ze slechter thuis en op het werk.”
Meer dan werk
Sommige conventionele methoden om een burn-out vast te stellen richten zich alleen op werkgerelateerde stress, maar volgens Parker is de impact veel groter. “Onze bevindingen wijzen op een veel bredere definitie van burn-out. Het treft niet alleen mensen met een zware baan. We vonden dezelfde gezondheidsklachten bij mensen met veeleisende zorgtaken. Ook moeten we af van het idee dat burn-out een simpele optelsom is van stressfactoren. De ene persoon heeft er duidelijk meer aanleg voor dan de ander, wat ook verklaart waarom zoveel mensen in de zorg een burn-out krijgen”, aldus Parker.
Maar stress is zoals gezegd zeker niet enkel een werkprobleem. “Wij ontdekten juist dat ook stress thuis de wielen van de burn-out in beweging kan zetten.” Ook speelt je persoonlijkheid een rol. “Een burn-out kan eveneens ontstaan als gevolg van bepaalde karaktereigenschappen, vooral perfectionisme.”
Altijd ‘aan’
Parker verklaart: “Perfectionistische mensen zijn meestal excellente werknemers. Ze zijn extreem betrouwbaar en consciëntieus. Maar ze zijn dus ook vatbaar voor een burn-out, omdat ze onrealistische doelen stellen en de lat te hoog leggen wat betreft hun eigen prestaties. Die blijken uiteindelijk niet haalbaar.”
Perfectionisten staan altijd ‘aan’, aldus de expert. “Ze zijn erg plichtsgetrouw, maken veel uren en zijn ijveriger dan anderen. Ze hebben moeite om rust te nemen.” Deze mensen scoren vaak ook hoger op neuroticisme, voelen zich minder bekwaam en leggen vaker de schuld bij zichzelf in plaats van bij de ander als er iets misgaat. “Volgens ons onderzoek hebben psychopaten en sociopaten minder kans om een burn-out te krijgen.”
Voorkomen en genezen
Professor Parker doet al jarenlang onderzoek naar burn-out en is al decennia actief als therapeut. Hij heeft dus ook wel ideeën over hoe je een burn-out kunt voorkomen. Het is daarbij belangrijk om bijvoorbeeld de patronen en valkuilen te herkennen waar je steeds weer in trapt en om veerkracht op te bouwen zodat je er tegen bestand bent.
Hij heeft ook een aantal praktische tips: “Wees je bewust van het risico, zorg voor een goede werk-privébalans en ga het gesprek aan met je werkgever als het te veel dreigt te worden.” Heb je al een burn-out dan is het zaak om de belangrijkste stressfactoren te identificeren en strategieën te ontwikkelen om te ontstressen. Denk aan simpele dingen als sporten, mediteren en mindfulness. Ook is het belangrijk om persoonlijke drijfveren vast te stellen, waardoor je in de toekomst een burn-out kunt voorkomen.
