Als we gestrest of moe zijn, grijpen we sneller naar junkfood. Op het moment zelf vinden we het misschien troostend, maar goed is het natuurlijk niet. Ook niet voor de geest, blijkt uit nieuw Amerikaans onderzoek. Vet eten kan via de hersen-darm-as ook de psychische gezondheid schaden.
Het microbioom in de darmen verandert namelijk als we ons te goed doen aan een patatje, pizza of burger. Het evenwicht van de darmbacteriën wordt verstoord en doordat onze darmen in verbinding staan met onze hersenen heeft dit ook impact op ons gedrag. Neurotransmitters en enkele door het vette eten geactiveerde genen in het brein zorgen ervoor dat we angstiger worden.
“Iedereen weet dat vet voedsel niet gezond is, maar we hebben de neiging om alleen te kijken naar de vele calorieën waardoor we dik worden. Vetrijk voedsel heeft echter ook een kwalijke invloed op je mentale gesteldheid”, zegt hoofdonderzoeker Christopher Lowry van CU Boulder. “Als junkfood ook je hersenen verandert op een manier waardoor je angstig wordt, staat er nog meer op het spel dan gedacht”, waarschuwt hij.
Vetpercentages
Het team van Lowry verdeelde een aantal jongvolwassen ratten in twee groepen: de ene helft kreeg negen weken lang een standaarddieet met ongeveer 11 procent vet, de andere kreeg een vetrijk dieet met 45 procent vet, voornamelijk verzadigd vet uit dierlijke producten. Ter vergelijking: het typische Amerikaanse dieet bestaat uit ongeveer 36 procent vet, meldt het Amerikaanse Voedingscentrum (CDC).
Gedurende het hele onderzoek verzamelden de onderzoekers poepmonsters van de ratten en analyseerden ze het microbioom, oftewel de verzameling darmbacteriën, van de dieren. Uiteindelijk kregen de ratten – na negen weken knabbelen en knagen – een aantal gedragstesten voor de kiezen. En de uitslagen verbaasden de wetenschappers enorm.
Bacterieshuffle
Het zal geen verrassing zijn: in vergelijking met de controlegroep kwam de groep die een vetrijk dieet volgde aanzienlijk aan in gewicht. Daarnaast was de diversiteit aan darmbacteriën bij de dieren duidelijk lager. “Over het algemeen wordt een grotere bacteriële diversiteit geassocieerd met een betere gezondheid”, legt Lowry uit. De fecale monsters van de junkfoodetende zoogdiertjes bleken veel meer Firmicutes-bacteriën te bevatten en minder Bacteroidetes. Uit eerder onderzoek was al duidelijk geworden dat een dergelijke verhouding tussen deze bacteriën verband houdt met ons ongezonde Westerse dieet en met obesitas.
Genexpressie in de hersenstam
Opvallend was ook dat de veteters een hogere expressie vertoonden van drie genen die betrokken zijn bij de aanmaak van de neurotransmitter serotonine. Dit blijkt vooral het geval te zijn in een gebied bovenin de hersenstam dat bekend staat als de nucleus raphes dorsalis (cDRD), die gelinkt is aan stress en angst.
Terwijl serotonine vaak wordt bestempeld als een ‘geluksstofje in de hersenen’, legt Lowry uit dat bepaalde serotonineneuronen angstachtige reacties bij dieren kunnen veroorzaken, wanneer ze worden geactiveerd. Er is zelfs een verband met stemmingsstoornissen en een verhoogd risico op zelfmoord bij mensen. “Het is fascinerend dat een vetrijk dieet de expressie van deze genen in de hersenen zo nadrukkelijk kan veranderen”, zegt Lowry. “Bij de vet-etende ratten was in de hersenen te zien dat ze angstiger waren.”
De wetenschapper vermoedt dat een ongezond microbioom de darmwand aantast, waardoor bacteriën in de bloedsomloop van het lichaam terecht kunnen komen en met de hersenen kunnen communiceren via de nervus vagus, een hersenzenuw die richting de borst en buik gaat.
Goede en slechte vetten
“Als je over de menselijke evolutie nadenkt, dan is dit proces heel logisch. We zijn in staat om zaken op te merken die ons ziek maken, zodat we die dingen in de toekomst kunnen vermijden”, benadrukt Lowry. Hij legt uit dat lang niet alle vetten slecht zijn voor mens en dier. Zo zitten er gezonde vetten in vis, olijfolie, noten en zaden. Die hebben een ontstekingsremmende werking en zijn goed voor de hersenen.
Zijn advies: eet zoveel mogelijk verschillende soorten fruit en groenten, voeg gefermenteerd voedsel – yoghurt, kaas, bier, brood, tempé, wijn, zuurkool, kimchi, sojasaus en azijn – toe aan je dieet om een gezond microbioom te ondersteunen, en laat pizza en friet zoveel mogelijk achterwege. En als je toch een hamburger van de barbecue haalt deze zomer, schuif dan een plakje avocado tussen de bammetjes. Onderzoek toont aan dat goede vetten een deel van de schadelijke werking van slechte vetten kunnen tegengaan.
