Wetenschappers hebben in China het vrijwel complete skelet van een 55 miljoen jaar oude primaat teruggevonden. Het zijn de oudste resten die ooit van een primaat zijn teruggevonden en ze kunnen ons wellicht een beter beeld geven van de evolutie van de primaten en de mens.
De wetenschappers doen hun ontdekking in het blad Nature uit de doeken. En ze kunnen hun geluk niet op. “Hoewel wetenschappers eerder tanden, kaken en enkele schedels of een paar beenderen van primaten uit deze periode hebben teruggevonden, is geen enkel bewijsstuk zo compleet als dit nieuwe skelet uit China,” vertelt onderzoeker Dan Gebo. Het skelet van deze primaat is zo’n zeven miljoen jaar ouder dan het skelet van een primaat dat wetenschappers eerder als ‘oudste skelet’ aanduidden. Gebo benadrukt dat zo’n compleet skelet ons van beter bewijs voorziet als het gaat om de evolutie die primaten en uiteindelijk ook mensen hebben doorgemaakt. “We hoeven daar niet meer naar te raden.”
Piepklein primaatje
De fossiele resten van de primaat werden in eerste instantie ontdekt door een boer. Hij trof de resten ten zuiden van de Yangtze-rivier aan. In de tijd van de primaat telde dit gebied verschillende meren die omringd werden door tropische bossen. “Onze analyse laat zien dat deze primaat heel klein was en minder woog dan een ounce (ongeveer 28 gram, red.),” vertelt onderzoeker Xijun Ni, één van de wetenschappers die nadat de boer de fossiele resten aan de wetenschap schonk, mocht onderzoeken. “De primaat had slanke ledematen en een lange staart.” Waarschijnlijk was het dier voornamelijk overdag actief en at het insecten.
Belangrijk
De onderzoekers kunnen niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk de vondst is. Het vrijwel complete skelet heeft de potentie om ons een veel beter beeld te geven van de allereerste fase in de evolutie van primaten en mensen. Dat wil echter niet zeggen dat we met deze vondst moeiteloos alle geheimen uit die tijd kunnen ontrafelen. De primaat beschikt namelijk over een combinatie van eigenschappen die nog nooit in één dier zijn aangetroffen. “Archicebus verschilt radicaal van andere primaten, zowel levende als uitgestorven exemplaren, die ons bekend zijn,” stelt onderzoeker K. Christopher Beard. “Het lijkt op een vreemde kruising met de voeten van een kleine aap, de armen, benen en tanden van een heel primitieve primaat en een primitieve schedel met verrassend kleine ogen. De vondst dwingt ons om de manier waarop de apen zijn geëvolueerd, te herschrijven.”
Bijzondere voeten
Met name de voeten van de primaat zijn bijzonder. “We zien robuuste, grote tenen waarmee het dier kon grijpen, lange tenen en eigenschappen die horen bij primitieve primaten die in bomen leefden, maar we hebben ook te maken met hielbeenderen die doen denken aan apen en aapachtige middenvoetsbeenderen die je normaal gesproken niet zou vinden bij een primitieve primaat uit het Eoceen,” stelt Gebo. “Deze nieuwe combinatie van eigenschappen is door ons geïnterpreteerd als bewijs dat dit fossiel vrij primitief was en dat zijn unieke anatomische combinaties een verband leggen tussen de Tarsiidae (spookdieren) en apen.”
De vondst werpt ook weer een nieuw licht op een prangende vraag van een heel andere aard: waar ontstonden de primaten? Lang werd gedacht dat de wieg van de primaten in Afrika stond. “Maar het laatste decennium lijkt het erop dat Azië een aannemelijker continent van oorsprong is en dit nieuwe skelet onderschrijft die visie.”
