De oude schets van de befaamde stad is zo’n 670 jaar oud.
Onderzoeker Sandra Toffolo heeft in de stadsbibliotheek van Florence een eeuwenoude tekening van de stad Venetië aangetroffen. Na een grondige bestudering blijkt het te gaan om het oudste bekende stadsgezicht van Venetië.
Reisverslag
De tekening maakt deel uit van een manuscript met een reisverslag van de Italiaanse pelgrim Niccolò da Poggibonsi. Hij reisde tussen 1346 en 1350 naar Jeruzalem. De onderzoekers denken dat de pelgrim het manuscript kort na zijn terugkeer in Italië in 1350 vervaardigde. Tijdens zijn bedevaart trok de pelgrim onder andere door Venetië. Naast een beschrijving van de stad maakte Da Poggibonsi eveneens een pentekening van het stadsgezicht.
Oudst
Al snel na de ontdekking van de tekening realiseerde Toffolo zich dat deze schets van Venetië ouder was dan alle andere stadsgezichten van de stad die tot nu toe gevonden zijn. De onderzoekers kwamen erachter dat de tekening uit de 14 eeuw stamt en zo’n 670 jaar oud is. Alleen enkele portolaan kaarten – heel realistische zeekaarten – en normale kaarten blijken de nieuw ontdekte schets te overtreffen. Toch scheelt het niet veel. De oudste nog bestaande kaart van Venetië, gemaakt door de franciscaanse geestelijke Fra Paolino, is namelijk rond 1330 op papier gezet.
Speldenprikjes
Toffolo trof op de oude schets opvallende gaatjes aan die waarschijnlijk het resultaat zijn van talloze speldenprikjes. En dat is interessant. Het betekent dat het stadsgezicht van Venetië niet alleen in het reisverslag van de Italiaanse pelgrim bewaard werd, maar mogelijk wijd verspreid was. De betreffende techniek met de speldenprikjes werd vroeger namelijk veelal gebruikt om afbeeldingen te kopiëren. Dat ging zo. Men strooide poeder door de kleine gaatjes, waardoor de contouren van de afbeelding op een ander vlak werden overgebracht. “De aanwezigheid van deze speldenprikjes is een sterke aanwijzing dat dit stadsgezicht gekopieerd is,” zegt Toffolo. “Er zijn verschillende afbeeldingen in manuscripten en oude gedrukte boeken die duidelijk gebaseerd zijn op de tekening in het manuscript gevonden in de stadsbibliotheek in Florence.”
Fascinatie
De ontdekking van het nieuwe stadsgezicht van Venetië heeft grote gevolgen voor onze kennis van afbeeldingen van de befaamde stad. “Het laat zien dat de stad Venetië al heel lang geleden bij tijdgenoten een fascinatie opwekte,” besluit Toffolo.
Als je trouwens Venetië nog eens wilt bezoeken, kun je daar beter niet al te lang meer mee wachten. Venetië is namelijk één van de 31 gebieden op de werelderfgoedlijst die ernstig bedreigd wordt door klimaatverandering. De afgelopen eeuw zonk Venetië al 25 centimeter: 15 centimeter door het oppompen van grondwater en 10 centimeter door het stijgen van de zeespiegel dat in verband gebracht kan worden met de opwarming van de aarde. Wetenschappers verwachten dat Venetië in 2100 tussen de 17 en 53 centimeter gezakt is. Op dit moment wordt de stad vier keer per jaar geteisterd door extreem hoog water (‘acqua alta‘), waarbij de straten blank komen te staan. In 2100 staan de straten waarschijnlijk 20 tot 250 dagen per jaar blank.
