Het afgebeelde periodieke systeem stamt uit 1885.
De oudste periodieke tabel werd gevonden op de Universiteit van St. Andrews in Schotland tijdens een grote schoonmaak. Experts bogen zich over de kaart en dateerden hem uit 1885. Na grondig onderzoek bleek er geen oudere versie van de periodieke tabel te bestaan. En dus blijkt de Schotse kaart het oudste afgebeelde periodieke systeem ter wereld te zijn.
Ontdekking
De tabel lag verstopt in een volle opslagruimte van de universiteit, waar ook chemicaliën, apparatuur en andere laboratoriumspullen zich sinds 1968 hadden opgehoopt. Na maanden van opruimen en sorteren werd een voorraad opgerolde leerkaarten ontdekt. Uiteindelijk was het dr. Alan Aitken die op de periodieke tabel stuitte. De kaart was echter enorm fragiel en broos en werd daarom snel overhandigd aan restaurateurs.
Mendelejev
Het brein achter ons huidige periodieke systeem is de Russische scheikundige Dimitri Mendelejev. Zijn beroemde onthulling vond plaats in 1869. Een tweede tabel maakte Mendelejev in 1871. Hoewel de nieuw ontdekte kaart vergelijkbaar is met de tweede tabel van Mendelejev, is deze niet geheel identiek.
Oud exemplaar
De Schotse tabel is duidelijk een erg vroeg exemplaar. Zo is de tabel geannoteerd in het Duits en een inscriptie linksonder – ‘Verlag v. Lenoir & Forster, Wien’ – duidt op een wetenschappelijke drukker die tussen 1875 en 1888 in Wenen opereerde. Een ander opschrift – ‘Lith. von Ant. Hartinger & Sohn, Wien’ – identificeert de lithograaf van de tabel, die in 1890 stierf. Daarnaast zijn de elementen gallium en scandium – respectievelijk ontdekt in 1875 en 1879 – wel op de kaart aanwezig, maar het in 1886 ontdekte germanium niet.
“De ontdekking van ’s werelds oudste periodieke tabel aan de Universiteit van St. Andrews is buitengewoon,” stelt professor David O’Hagan. “De tabel zal beschikbaar komen voor onderzoek en tentoonstellingen van de universiteit.” Ook professor Gabriel Sewell kan zijn geluk niet op: “We zijn heel blij dat we nu weten wanneer de oudst bekende periodieke tabel die gebruikt werd in het onderwijs, naar St. Andrews kwam,” zegt hij. “We zijn erg blij dat deze bewaard is gebleven en we kijken er naar uit om deze voor iedereen toegankelijk te maken.”
