Oudste kleurenfilmpje van de Elfstedentocht ontdekt in Fries Film Archief

Het gaat om prachtige 16mm-beelden van de Elfstedentocht van 1954.

Het Fries Film Archief heeft nieuwe filmbeelden ontdekt van de Elfstedentocht van 1954. De beelden zijn gemaakt door ondernemer Sjoerd Steensma. Het is een bijzondere vondst. De oudste beelden in kleur van ‘de tocht der tochten’ werden tot nu toe toegeschreven aan de Friese filmmaker Han de Vries die in 1956 kleurenbeelden schoot. Het kleurenfilmpje van Steensma zijn voor zover bekend de oudste beelden van een Elfstedentocht tot nu toe. Volgens het Fries Film Archief is de vondst dan ook ‘een parel in de collectie’.


Bekijk hier de filmbeelden van de Elfstedentocht vastgelegd door Sjoerd Steensma.

Oudste filmpje
De 16-mm beelden doken op nadat de dochter van de filmmaker de omvangrijke filmcollectie van haar vader bij het Fries Film Archief binnenbracht. Het bijzondere filmpje duurt iets meer dan twee minuten en toont met name beelden van de schaatsers. Zo is te zien hoe een kopgroep van zes met de latere winnaar Jeen van den Berg (startnummer 40) in Harlingen stempelt bij de Oosterbrug. Daarna pakt Steensma de kopgroep weer op bij het Noorderbolwerk in Franeker. Hoewel Steensma chaotische ontknoping van de wedstrijd helaas niet op beeld heeft weten vast te leggen, zijn één van de slotbeelden prachtig: Jeen van den Berg in een rood-witte tulpenkrans met naast hem zijn trotse vader.

Kopgroep boven Berlikum, 1954. Afbeelding: Fries Film Archief

Beelden van 1956
Naast dit oudste kleurenfilmpje troffen de medewerkers van het Archief ook een iets korter filmpje van de Elfstedentocht van 1956 in de collectie van Steensma aan. Ook in dit filmpje zijn de wedstrijdrijders die meededen aan de elfde Elfstedentocht prachtig in beeld gebracht. Te zien is hoe de kopgroep bestaande uit vijf schaatsers samen, arm in arm, over de finish gaan. De mannen hadden zoveel samen meegemaakt dat zij op het laatste moment niet meer tegen elkaar wilden opboksen.

Met z’n vijven over de finish. Afbeelding: Fries Film Archief

Kleine kans
Hoe prachtig de Elfstedentocht ook is, het ziet er op dit moment niet naar uit dat we ‘m op korte termijn wederom mogen meemaken. De eerste Elfstedentocht werd in 1909 gereden. Drie jaar later – in 1912 – vond de tweede editie plaats. Gevolgd door Elfstedentochten in 1917, 1929, 1933, 1940, 1941, 1942, 1947, 1954, 1956, 1963, 1985, 1986 en 1997. Ondertussen wachten we al meer dan twintig jaar op de zestiende editie. Maar het lijkt er maar niet van te komen. Ook dit jaar lijkt het er niet op dat het kwik ver onder het vriespunt zal zakken om een Elfstedentocht mogelijk te maken. De kans op een Elfstedentocht is de laatste decennia almaar kleiner geworden. Nam de jaarlijkse kans op een Elfstedentocht in de eerste helft van de twintigste eeuw nog toe (van 20% naar 26%), zien we deze in de tweede helft van dezelfde eeuw flink kelderen. In 2017 was die kans nog maar 6,7 procent. Het betekent dat je statistisch gezien zou mogen verwachten dat er elke vijftien jaar een Elfstedentocht verreden wordt. Die afnemende kansen worden in verband gebracht met klimaatverandering.

Toekomst
Na jaren van teleurstelling rijst de vraag of we de Elfstedentocht überhaupt nog een keertje mogen gaan meemaken. In 2012 kwamen we even heel dichtbij, maar uit voorzorg werd het op het laatste moment toch afgeblazen. Zo dichtbij als we in 2012 waren, zijn we in de afgelopen jaren niet meer geweest. Maar hoop doet leven. “De kansen zijn niet verkeken, ze zijn alleen kleiner geworden,” vertelde Van Delden eerder al aan Scientias.nl. “Ook in een warmer wordende wereld zullen er zo af en toe koude winters zijn.”

In de tussentijd kunnen we in ieder geval genieten van de prachtige beelden van de Elfstedentocht die in eerdere jaren zijn gemaakt. En nu kunnen we ons ook vergapen aan het oudste kleurenfilmpje van de tocht ooit. Volgens het Fries Film Archief is het een knappe prestatie van een amateurfilmer die in zijn eentje dergelijke historische schaatsbeelden op verschillende locaties zo prachtig in beeld heeft kunnen brengen. Dat het Archief vandaag de beelden naar buiten brengt, is trouwens ook geen toeval. Zo is het vandaag precies 66 jaar geleden dat de Elfstedentocht van 1954 werd gehouden.

Bronmateriaal

"Oudste kleurenbeelden Elfstedentocht ontdekt" -

Afbeelding bovenaan dit artikel: Fries Film Archief

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd