Dat sociaal contact goed is voor lijf en leden is al wel vaker onderzocht, maar nu is meer specifiek aangetoond dat de hersenen van oudere mensen harder krimpen als ze weinig tot geen sociaal contact hebben met anderen. Ook is er meer weefselschade te zien in het brein van ouderen die veel alleen zijn en is er een link met dementie.
Japanse onderzoekers concludeerden afgelopen week dat er een duidelijk verband is tussen een gebrek aan sociaal contact enerzijds en kleinere hersenen, hersenschade en het risico op dementie anderzijds. Of er ook een causaal verband is, konden de onderzoekers nog niet zeggen, daar is meer onderzoek voor nodig.
Sociale interactie is gezond
“Sociale isolatie is een groeiend probleem bij ouderen”, zegt hoofdonderzoeker Toshiharu Ninomiya. “We kunnen uit de resultaten opmaken dat het belangrijk is om mensen hierin te ondersteunen. Het lijkt erop dat sociaal contact een positieve invloed heeft op de gezondheid van de hersenen, de kans op het ontwikkelen van dementie, en dat afspreken met anderen de snelheid waarmee het brein krimpt, kan verminderen.”
MRI-scan
Er namen in totaal bijna 9000 mensen van gemiddeld 73 jaar deel aan het onderzoek. Geen van de proefpersonen leed aan dementie. Hun hersenen werden stuk voor stuk gescand in de MRI-scanner en ze kregen een algemeen gezondheidsonderzoek. Om de mate van sociaal contact in te schatten, kregen ze slechts één simpele vraag voorgelegd: hoe vaak spreek je af met familie of vrienden die niet samen met jou in één huis wonen (dit kan via de telefoon zijn of een fysieke afspraak)? Er waren vier antwoordkeuzes: elke dag, meerdere keren per week, meerdere keren per maand of zelden.
De onderzoekers hielden met zoveel mogelijk factoren rekening die invloed zouden kunnen hebben op het volume van de hersenen, zoals de leeftijd, diabetes type 2, roken en de hoeveelheid sport en beweging. Het feit dat alle onderzochte ouderen in Japan wonen en Japanner zijn, is een beperking van de studie waar de onderzoekers door de opzet niet aan konden ontkomen. Ze geven aan dat de bevindingen mogelijk niet volledig te generaliseren zijn naar andere volkeren, culturen en leeftijdsgroepen.
Hersenschade en -krimp
De deelnemers uit de minst sociaal actieve groep bleken significant minder hersenvolume te hebben dan de mensen uit de groep met het meeste sociale contact. Het totale hersenvolume, oftewel de hoeveelheid witte en grijze stof als percentage van het totale volume, was bij de meest sociale ouderen ook iets groter (67,8 procent om 67,3 procent). Daarnaast waren een aantal hersengebieden, die een belangrijke rol spelen bij het geheugen en het ontstaan van dementie, zoals de hippocampus en de amygdala, bij de sociale senioren significant groter.
De sociaal geïsoleerde mensen bleken daarbovenop ook nog eens meer afwijkingen (0,30 procent) in de witte stof te hebben dan de sociaal actieve groep (0,26 procent). De wetenschappers stelden vast dat er in totaal gemiddeld ruim 15 procent meer hersenschade in de witte stof voorkwam bij de ouderen die zelden of nooit met mensen buiten hun huishouden afspreken. Deels komt dit door depressieve klachten, maar dat verklaart maar 15 tot 29 procent van de correlatie, volgens de onderzoekers.
Ouderen met elkaar in contact brengen
Zij adviseren dan ook om ouderen meer met elkaar in contact te brengen. “Ook al is deze studie maar een momentopname in de tijd en kunnen we hiermee geen causaal verband aantonen tussen sociale isolatie en het krimpen van de hersenen, toch moeten we deze cijfers serieus nemen. Eerder experimenteel onderzoek leverde al bewijs dat de krimp van de hersenen van oudere mensen stopte of zelfs omkeerde, wanneer ze een tijdlang deel uitmaakten van sociale groepen. Ook het denkvermogen en het geheugen van deze mensen verbeterde significant, dus het is heel goed mogelijk dat dit soort interventies ervoor zorgen dat de hersenkrimp, hersenschade en zelfs dementieklachten die hieruit voortkomen, zo worden voorkomen”, legt Ninomiya uit.
