Er is een nieuw onderzoek uitgekomen waarvoor wetenschappers hebben gekeken naar oude Mesopotamische bakstenen. In deze bakstenen zitten kleine metalen vlokjes. Door deze te onderzoeken is het nu mogelijk geworden om te bevestigen dat de mysterieuze aardmagnetische afwijking uit de Levantijnse ijzertijd inderdaad heeft bestaan.
Eerst maar eens een stapje terug. Onderzoekers hebben al een tijd het vermoeden dat er ongeveer 3000 jaar geleden sprake was van een mysterieuze aardmagnetische afwijking. Deze afwijking zou zich ongeveer hebben afgespeeld rondom het huidige Irak, in een gebied dat ook wel De Levant of het Morgenland werd genoemd. Het zou hier om een afwijking gaan waarbij het aardmagnetisch veld ineens bijzonder sterk werd. Er was eerder al wel bewijs hiervoor gevonden in delen van China, Bulgarije en de Azoren, maar nog niet (veel) uit het Midden-Oosten zelf. Tot nu: door naar oude Mesopotamische bakstenen te kijken, werd het uiteindelijk mogelijk om de eerdergenoemde afwijking te bevestigen. Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Magnetische voetafdruk
Voor het onderzoek hebben de wetenschappers dus gekeken naar 32 verschillende Mesopotamische bakstenen. In deze bakstenen zitten kleine vlokjes ijzeroxide. Op het moment dat deze vlokjes heel warm worden, zoals tijdens het bakken, worden ze gevoelig voor het magnetisch veld van de aarde waardoor ze als het ware een ‘magnetische voetafdruk’ overnemen. Omdat het magnetisch veld van de aarde in de loop van de tijd sterker en zwakker kan worden, heeft elke tijdsperiode dus als het ware zijn eigen ‘magnetische voetafdruk’. Nu ben je wellicht benieuwd hoe de wetenschappers vervolgens deze magnetische voetafdrukken aan tijdsperiodes hebben gelinkt. Het antwoord hierop heeft te maken met een langdurige traditie onder Mesopotamische steenbakkers, waarbij ze de naam van de huidige Mesopotamische koning in de baksteen drukten. Omdat historici een vrij nauwkeurig idee hebben hoe de opvolging van de Mesopotamische koningen is geweest, wordt het ineens mogelijk om een magnetische voetafdruk aan een tijdsperiode te linken. Deze manier van dateren wordt ook wel ‘archeomagnetisme’ genoemd.
Geschiedenis van het aardmagnetisch veld
Wetenschapper Mark Altaweel heeft meegeholpen met het onderzoek. Hij laat weten: “Het is soms moeilijk om bakstenen en keramiek te dateren, omdat er geen organisch materiaal beschikbaar is dat gebruikt kan worden voor koolstofdatering. Dit onderzoek helpt om een belangrijke basis te leggen voor het dateren van dit soort voorwerpen via archeomagnetisme.” Echter werkt het dus ook andersom: Door te kijken naar de namen van de koningen op de bakstenen, wordt het mogelijk om een beter idee te krijgen van de geschiedenis van het aardmagnetisch veld. Hierdoor zijn er best een aantal opvallende conclusies te trekken. Zo ontdekte het onderzoeksteam dat het magnetisch veld in de periode van 604 tot 562 voor Chr. het magnetisch veld heftig aan het schommelen was. Dit ondersteunt de hypothese dat het mogelijk is voor het aardmagnetisch veld om in rap tempo te veranderen.
Wetenschapper Lisa Tauxe heeft ook meegewerkt aan het onderzoek. Ze is erg enthousiast: ”Het aardmagnetisch veld is één van de meest enigmatische fenomenen in de aardwetenschappen. De goed gedateerde Mesopotamische bakstenen bieden dan ook een ongekende kans om meer te weten te komen over het veld.” Wellicht is het zo dus toch mogelijk om één van de grootste en oudste onzichtbare geheimen te onthullen van moeder Aarde.
