Een nieuwe studie suggereert dat Paleolithische volken de Riukiu-eilanden opzettelijk – en dus niet bij toeval – hebben gekoloniseerd.
Menselijke migraties in de afgelopen 50.000 jaar zijn een essentieel onderdeel van de menselijke geschiedenis. Een aspect van deze verhalen die velen fascineert, is de manier waarop onze verre voorouders de oceanen tussen verschillende landmassa’s overstaken. Wisten ze bijvoorbeeld waar ze heen voeren? Of lieten ze dit aan het toeval over? Onderzoekers besloten in een nieuwe studie in de voetstappen van deze pioniers te treden om te gaan begrijpen hoe doelbewust deze moedige maar riskante reizen precies waren.
Riukiu-eilanden
In een nieuwe studie richten de onderzoekers zich in het bijzonder op een oversteek die zo’n 35.000 tot 30.000 jaar geleden plaatsvond. Destijds migreerde men vanuit Taiwan naar de Riukiu-eilanden; een keten van 98 eilandjes in de Oost-Chinese Zee ten zuidwesten van Japan. “Er is veel onderzoek gedaan naar paleolithische migraties naar Australië en de aangrenzende landmassa’s, waarbij vaak ter discussie wordt gesteld of deze kolonisaties per ongeluk of opzettelijk waren,” vertelt Yosuke Kaifu. “In onze studie kijken we specifiek naar de migratie naar de Riukiu-eilanden, omdat het erg moeilijk is om daar te komen.”
Riskante onderneming
Ondanks deze riskante onderneming wist men destijds de eilandjes toch te bereiken. Hoe? Dat is een groot raadsel. “Kaarten bestonden nog niet,” zegt Kaifu tegen Scientias.nl. “Ze konden dus niet weten hoe de wereld er buiten hun direct zichtbare omgeving uitzag. Vanaf een top van een berg in Taiwan hadden ze misschien het eerste eiland van de Riukiu-eilanden kunnen zien liggen, al is deze niet zichtbaar vanaf de kust. Bovendien stroomt één van ’s werelds sterkste zeestromingen, de Kuroshio, langs Taiwan en de Riukiu-eilanden. Als men deze zee dus opzettelijk is overgestoken, moet dit een gedurfde onderneming zijn geweest.”
Opzettelijk of toeval?
De vraag is of Paleolithische volken dus opzettelijk, of bij toeval naar de Riukiu-eilanden trokken. Een mysterie dat overigens moeilijker te kraken is dan je denkt. Om dit vraagstuk op te lossen, besloten onderzoekers het effect van de sterke Kuroshio zeestroom op drijvende ‘kano’s’ te bepalen. Om dit te doen, gebruikten de onderzoekers 138 drijvende boeien die met behulp van satellieten nauwkeurig te volgen zijn. Op die manier probeerden ze in de voetstappen te treden van Paleolithische pioniers en te achterhalen of ze, meegevoerd op de zeestroming, op de Riukiu-eilanden kunnen zijn afgezet.
“De resultaten waren duidelijker dan ik had verwacht,” zegt Kaifu. “Slechts vier van de 138 boeien wisten binnen een straal van 20 kilometer nabij één van de Riukiu-eilanden in de buurt te komen. En in alle gevallen was dit te wijten aan ongunstige weersomstandigheden. Een goede zeeman zou nooit aan een zeetocht zijn begonnen met een dreigende storm aan de horizon.” En dus zijn de bevindingen veelzeggend. “Wat dit ons vertelt, is dat de Kuroshio de pioniers niet naar de Riukiu-eilanden toe maar hen juist precies de andere kant op zou hebben gestuurd,” verduidelijkt Kaifu. “Met andere woorden, de kolonisten moeten doelbewust op de eilanden zijn afgevaren.”
Je vraagt je misschien af hoe we er zo zeker van kunnen zijn dat de hedendaagse zeestroom hetzelfde is als die van meer dan 30.000 jaar geleden. Maar volgens de onderzoeker is daar genoeg bewijs voor. Op basis van verschillende data, inclusief geologische gegevens, stelt hij dat de zeestromingen in de regio de afgelopen 100.000 jaar stabiel zijn geweest.
Een andere prangende vraag is natuurlijk hóe deze heldhaftige pioniers de eilanden wisten te bereiken. “Ze gebruikten waarschijnlijk de sterren, zon, maan, wind, de deining van de zee en andere tekens in de natuur om te navigeren,” verklaart Kaifu. Daarnaast is er nog de waarom vraag. Want wat zette hen ertoe aan om de oversteek te wagen en hun leven op het spel zetten om naar het nieuwe land te trekken? “Dat is het meest intrigerende en moeilijkste mysterie,” zegt Kaifu. “Ze hoefden daar niet per se heen, maar toch gingen ze die uitdaging aan. Is dat de menselijke natuur? Misschien wel. Maar we kunnen daar alleen maar over speculeren. Ik denk echter niet dat het een ontsnapping aan hun vaderland was. Er zijn namelijk op het vasteland van Taiwan zelf vele plaatsen waar je naartoe kunt verhuizen.”
Gezinnen
De bevindingen uit de studie suggereren in ieder geval wel dat deze eeuwenoude, riskante zeetocht naar de Japanse Riukiu-eilanden een weloverwogen beslissing moet zijn geweest. “We kunnen nu met vertrouwen zeggen dat mensen uit het Paleolithicum opzettelijk de zee bevoeren, zelfs naar een afgelegen en onzichtbaar eiland,” concludeert Kaifu. “Opgemerkt moet worden dat dit nooit een dapper mannenavontuur was. Vrouwen moesten het er mee eens zijn om samen een nieuwe toekomst tegemoet te treden.” Dit betekent dat het waarschijnlijk grotere groepsreizen betrof, inclusief gezinnen en hele families.
Al met al laat de studie zien dat de Paleolithische volkeren alles behalve passieve en teruggetrokken mensen waren. “Een heersend beeld van deze mensen is dat ze primitief en conservatief waren,” zegt Kaifu. “Maar het lijkt erop dat het echt dappere mensen waren. Ik geloof dat we erin geslaagd zijn om een sterk argument te formuleren dat deze oude populatie geen passagiers van toeval waren, maar heldhaftige ontdekkingsreizigers.”
