Het enorme en wereldberoemde beeld wordt vaak toegeschreven aan de oude Egyptenaren. Maar nieuw onderzoek suggereert nu dat ze hulp kregen en wel van Moeder Natuur zelf.
Nabij de drie grote piramiden van Gizeh is een gigantisch en wereldberoemd beeld te vinden: de Sfinx van Gizeh. Het is maar liefst 73 meter lang en 20 meter hoog. Het beeld zou ergens in de 25e eeuw voor het begin van de jaartelling door de oude Egyptenaren zijn uitgehakt. Maar, zo stellen onderzoekers nu, dat is mogelijk niet het hele verhaal. De oude Egyptenaren zouden namelijk hulp hebben gehad. En wel van niemand minder dan Moeder Natuur.
Wind
Volgens de onderzoekers is het namelijk goed mogelijk dat de wind, lang voor de oude Egyptenaren met beitel en hamer aan de slag gingen, op de plek waar de Sfinx van Gizeh nu rust al iets creëerde dat – met een beetje fantasie – op een sfinx leek. En de oude Egyptenaren hebben daar later mogelijk op voort geborduurd en de door winderosie verkregen sfinx-achtige vorm verder geperfectioneerd.
Oude hypothese, opnieuw verkend
Het is geen heel nieuw idee, zo vertelt onderzoeker Samuel Boury aan Scientias.nl. “De hypothese dat de Sfinx eerst een soort natuurlijke formatie was, is eerder door anderen al opgeworpen.” Het idee is dat de rotsformatie waaruit de beroemde Sfinx van Gizeh is opgebouwd eeuwenlang door wind gegeseld is en dat daarbij zachtere delen van de formatie zijn geërodeerd, terwijl hardere delen moedig standhielden. En toeval wil dat die hardere delen die overbleven wel iets weghadden van een sfinx. Dat lijkt misschien wat vergezocht, maar dat is het zeker niet; elders – waaronder in de Egyptische woestijn – zijn eerder ook wel door de wind gegeselde rotsformaties ontdekt die met wat fantasie wat weghadden van een sfinx of in ieder geval een soort liggend dier met opgeheven hoofd.
Experiment
Het is natuurlijk een interessante theorie. Maar kan het in de praktijk ook echt zo zijn gegaan? Boury en collega’s hebben dat nu uitgezocht. Ze creëerden daarvoor stukken zachte klei – die makkelijk erodeert – gevuld met hard plastic dat juist niet erodeert. Vervolgens joegen ze er snelstromend water overheen om het effect dat de wind door de eeuwen heen op zo’n formatie kan hebben, na te bootsen. En jawel, het bleek mogelijk om zo een sfinx-achtig beeld te verkrijgen. Hierbij vormden de hardere en beter tegen erosie opgewassen materialen het hoofd van de sfinx, maar ook veel andere kenmerken, zoals de nek, poten en rug. Het ontstaan van de sfinx-achtige structuur valt of staat dus met de vorm van de harde materialen, zo benadrukt Boury. “Het materiaal dat in de zachtere klei zit en niet erodeert, heeft een enorme invloed op de uiteindelijk vorm.”
Het blijft gissen
In theorie kan de wind uit een rotsformatie met daarin op de juiste plekken, de juiste hoeveelheden hard materiaal dus een sfinx-achtige vorm weten te verkrijgen. “De resultaten suggereren dat het mogelijk is dat de hoofdstructuur van de Sfinx door Moeder Natuur is uitgekerfd en dat de Egyptenaren er vervolgens verder aan werkten,” aldus Boury. Maar is het ook daadwerkelijk zo gegaan? Dat blijft gissen, zo moet de onderzoeker erkennen. “Helaas blijft het één van de mogelijke ontstaansgeschiedenissen van de Sfinx, want we weten niet hoe Giza er geologische en klimatologisch gezien lang voor de Sfinx van Gizeh werd uitgekerfd, bijlag. Zo weten we bijvoorbeeld niet wat in die tijd de windrichting en -sterkte was.”
Hoewel de onderzoekers ons dus geen duidelijkheid kunnen geven over het ontstaan van de Sfinx van Gizeh is hun studie wel van waarde, zo denken ze. “Beroemde geologische structuren zijn wereldwijd te vinden en sommigen lijken – ondanks dat ze zich in heel andere regio’s bevinden – heel erg op elkaar,” vertelt Boury. “Begrijpen welke geofysieke processen tot hun ontstaan hebben geleid is niet alleen belangrijk om hun totstandkoming te begrijpen, maar ook om te achterhalen hoe ze door de tijd heen (door toedoen van diezelfde of vergelijkbare processen, red.) zouden kunnen aftakelen.”
