Orkanen op Jupiter reiken tot wel 3000 kilometer diep

De winden op de machtige gasreus zijn allesbehalve oppervlakkig.

Jupiter is een gasreus, wat betekent dat deze voornamelijk uit gas bestaat en geen vast oppervlak heeft. De zware planeet – Jupiter heeft ongeveer 2,5 keer zoveel massa als alle andere planeten in het zonnestelsel bij elkaar – is bedekt met een dik wolkendek. Bovendien woeden er op de planeet krachtige orkanen. Die orkanen worden – net als de krachtige straalstromen op de planeet – al een tijdje waargenomen. Onduidelijk was echter altijd tot hoe diep deze reikten.

3000 kilometer diep
Dankzij Juno is daar nu meer duidelijkheid over gekomen. De ruimtesonde cirkelt sinds 2016 rond Jupiter en is gemaakt om te onthullen wat zich onder Jupiters dikke wolkendek bevindt. En door de sonde verzamelde gegevens wijzen nu uit dat de orkanen en straalstromen die we in de atmosfeer zien, heel diep reiken: tot wel 3000 kilometer.

Een vloeibaar binnenste dat zich vreemd gedraagt
En daaronder bevindt zich dan het binnenste van Jupiter dat voornamelijk uit waterstof en helium bestaat. Dat binnenste is vloeibaar, maar gedraagt zich als een vast object, zo stellen de onderzoekers, waarbij de differentiële rotatie (het verschijnsel dat gas sneller roteert aan de polen dan aan de evenaar) sterk afneemt in vergelijking met de atmosfeer. “Onder die buitenste dynamische ‘huid’ die slechts 1 procent van de massa van Jupiter uitmaakt, bevindt zich de binnenste 99 procent van Jupiters massa en die roteert soepel en gestaag,” stelt professor Andrew Prentice (hij was niet betrokken bij het onderzoek).

Deze prachtige foto maakte Juno tijdens zijn tiende scheervlucht langs Jupiter. Afbeelding: NASA / JPL-Caltech / SwRI / MSSS / Kevin M. Gill.

Stormen op de polen
En ook op de polen gebeurt iets vreemds, zo schrijven onderzoekers. Op de noordpool zijn acht cyclonen te vinden die rond één cycloon cirkelen, terwijl op de zuidpool een cycloon te vinden is die omringd wordt door vijf cyclonen. Hoe deze stormen zijn ontstaan en waarom ze niet fuseren, is in dit stadium onduidelijk. “Ook lijkt het erop dat ze stilstaan, terwijl je zou verwachten dat ze langzaam roteren,” aldus Alan Duffy, verbonden aan de Swinburne University of Technology en eveneens niet betrokken bij het onderzoek. “Deze razende stormen zijn net zo mooi als ze mysterieus zijn.”

Belangrijk
In totaal publiceren onderzoekers vandaag vier onderzoekspapers in het blad Nature waarin ze onder meer bovenstaande bevindingen uit de doeken doen. Met de publicaties hebben astronomen weer een flinke stap in de juiste richting gezet, stelt Yamila Miguel, sinds kort verbonden aan de Sterrewacht Leiden en betrokken bij drie van de vier papers. “Deze nieuwe kennis is cruciaal voor ons begrip van het inwendige van de planeet, van zijn samenstelling en van de verdeling van materiaal in het binnenste.”

Jupiter is om meerdere redenen een bijzonder interessante planeet. Zo is het de invloedrijkste planeet in ons zonnestelsel en heeft deze nog steeds zijn originele samenstelling. Door de planeet te bestuderen, kunnen we dan ook meer te weten komen over de beginjaren en evolutie van ons zonnestelsel. Daarnaast kan meer informatie over de planeet zelf wellicht ook weer nieuw licht werpen op de manen die deze rijk is, waaronder Europa, één van de betere kandidaten voor buitenaards leven in ons eigen zonnestelsel.

Bronmateriaal

"Orkanen woeden ook diep in het inwendige van reuzenplaneet Jupiter " - Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie

Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA / JPL-Caltech / SwRI / MSSS / Kevin M. Gill

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd