Opzichtig verenkleed van dinosaurus leidde tot de ontwikkeling van vleugels

Zijn veren waren bedoeld om een partner mee te versieren maar kregen later een hele nieuwe functie.

De functie van veren bij de eerste gevederde dinosaurussen was vooral van praktische aard. Zo hielpen deze veren mee om het lichaam warm te houden. Kijken we echter later op de tijdlijn, dan zien we dat dinosaurussen over grote vleugels beschikken waarmee ze door de lucht kunnen vliegen. Maar hoe verliep deze ontwikkeling precies? “In deze studie hebben we onderzocht hoe dinosaurussen overgingen van veren die bedoeld waren om het lichaam warm te houden, naar ingewikkelde vleugelveren,” aldus onderzoeker Scott Persons.

Veren
In de studie namen de onderzoekers de veren van vogels en dinosaurussen onder de loep. Hierbij stuitten ze op een belangrijk verschil. Zo blijkt dat de veren op de vleugels van vogels elk een centrale holle schacht hebben, terwijl de fossiele veren van veel dinosaurussen bestaan uit eenvoudige, haarachtige veren die niets te maken hebben met vliegen. Deze dienden alleen als isolatie om de dinosaurus mee warm te houden. “De overstap van eenvoudige veren naar de verfijnd vliegveren is een grote sprong,” zegt Persons. “Evolutie werkt normaal gesproken niet in grote sprongen, maar verloopt juist geleidelijk.”

Aantrekkelijk
Volgens de onderzoekers is er daarom sprake van een belangrijke tussenstap. Zo evolueerden de veren zich eerst langzaam naar een groter en imponerend verenkleed dat bedoeld was om een partner mee aan te trekken. Met deze opzichtige veren die zich voornamelijk op de armen en staart bevonden, zwaaiden de dino’s tijdens een paringsdans parmantig mee in het rond. De veren waren dus voornamelijk bedoeld om aantrekkelijker te lijken voor een vrouwtje. “Dit is tot op de dag van vandaag nog steeds een belangrijke functie van complexe veren bij sommige vogels,” zegt Persons. “Denk bijvoorbeeld aan de waaiers van kalkoenen en pauwen of de kam van een kaketoe.”

Een Similicaudipteryx dinosaurus (een dino die niet kon vliegen) schudt zijn veren los om een vrouwtje mee te versieren. Afbeelding: Sydney Mohr

Eerste vleugels
Volgens de onderzoekers leidde dit uiteindelijk tot de evolutie van vogels. “De eerste complexe vogelveren verschijnen in kleine raptor dinosaurussen,” vertelt Persons. “Zij waren in staat om als een soort eekhoorn door de prehistorische boomtoppen te parachuteren.” Hoewel de studie aanwijzingen geeft over de evolutionaire stappen die van dinosaurus naar vogel leidde, zijn er nog steeds veel mysteries omtrent fossiele veren die moeten worden opgelost. “We missen bijvoorbeeld nog steeds duidelijke voorbeelden van seksueel dimorfe veren bij dinosaurussen,” somt Persons op. “Tegenwoordig is het makkelijk om de geslachten van veel vogels uit elkaar te houden op basis van hun veren. Mannelijke vogels hebben meestal grotere, opzichtiger en fel gekleurde veren omdat ze hiermee vrouwtjes proberen te imponeren. Dit gold waarschijnlijk ook voor gevederde dinosaurussen, al hebben we hier (nog) geen doorslaggevend voorbeeld van gevonden.”

Wel hebben onderzoekers al bijzondere gevederde dinosaurussen aangetroffen. Zo groeven ze vorig jaar bijvoorbeeld een dinosaurus met iriserende veren op. De kleur van de veren veranderden onder invloed van het licht. Een bijzondere vondst. Nog niet eerder zijn de melanosomen die we normaliter bij felgekleurde, iriserende vogels aantreffen bij een organisme dat zo lang geleden leefde, teruggevonden.

Bronmateriaal

"Sex appeal helped dinosaurs take flight" - Folio

Afbeelding bovenaan dit artikel: Sydney Mohr

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd