Het idee is om grote delen van het rif te beschaduwen, waardoor het koraal tegen de grillen van de zon wordt beschermd, wat mogelijk verdere verbleking kan vertragen.
In de afgelopen twintig jaar zijn koraalriffen in een ongekende mate achteruitgegaan. Dit komt deels door extreme weersomstandigheden die leiden tot grootschalige verbleking (zie kader). Een van de meest verwoestende periodes van massale verbleking vond plaats in 2016 en 2017 in het Great Barrier Reef, waarbij maar liefst 91 procent van het rif werd aangetast. En de toekomst is weinig rooskleurig. Wetenschappers verwachten dat massale bleekgebeurtenissen in de toekomst vaker acte de présence zullen geven en bovendien nóg ernstiger zullen zijn. Daarom zoeken ze naarstig naar manieren om het kwetsbare koraal te beschermen. En een nieuw onderzoeksteam komt nu mogelijk met dé oplossing op de proppen.
Koraal heeft een symbiotische relatie met microscopisch kleine algen die het koraal van zowel voedsel als kleur voorzien. Wanneer het koraal onder stress staat, bijvoorbeeld door verhoogde watertemperaturen of vervuiling, kiezen deze algen het hazenpad en verlaten het weefsel van het koraal. Dit heeft als gevolg dat het koraal niet alleen een belangrijke voedselbron verliest, maar ook zijn kleur. Hierdoor verzwakt het koraal en wordt het vatbaarder voor ziekten. Eén van de grootste bronnen van stress voor koraal op dit moment is de opwarming van het zeewater. Hierdoor is verbleking een snelgroeiend probleem geworden.
Hoewel het Great Barrier Reef wordt beschouwd als één van de meest zorgvuldig beheerde koraalriffen ter wereld, blijft het toch kwetsbaar voor klimaatverandering. “Sinds 2016 is het rif door maar liefst vier intense verblekingsgolven getroffen,” vertelt onderzoeker Peter Butcherine aan Scientias.nl. “Deze zomer is er een nog groter gevaar voor verbleking van het koraal vanwege de voorspelde El Niño, wat zal leiden tot hogere watertemperaturen. Op de lange termijn vormen de gevolgen van klimaatverandering, zoals meer intense en frequente mariene hittegolven en tropische stormen, een aanzienlijke bedreiging.”
Beschaduwen
Maar onderzoekers laten het er niet bij zitten. Koortsachtig zoeken ze naar oplossingen om het afstervende koraalrif te helpen omgaan met, zich aan te passen aan, en te herstellen van stijgende oceaantemperaturen. En nu presenteren ze een nieuw, hoopgevend idee. Want Butcherine heeft samen met zijn team ontdekt dat het beschaduwen van het rif de nijpende situatie drastisch kan verbeteren. “Ons onderzoek toont aan dat het tijdelijk creëren van schaduw onder speciale omstandigheden kan helpen om het bleken van koralen te vertragen,” legt Butcherine uit. “Als we gedurende vier uur rond het middaguur 30 procent minder zonlicht op de koralen laten schijnen, kan dit helpen om de schade aan sommige kwetsbare koralen te verminderen.”
Twee koraalsoorten
De onderzoekers testten dit veelbelovende idee op twee soorten harde koralen, namelijk de gele Turbinaria reniformis en de Duncanopsammia axifuga. Ze brachten deze koralen naar een laboratorium en plaatsten ze in twee tanks. In de eerste tank bedekte een schaduwdoek – dat 30 procent van het zonlicht blokkeerde – de koralen gedurende vier uur. In de andere tank werden de koralen gedurende 24 uur van de zon afgeschermd. Met behulp van het schaduwdoek bootsten de onderzoekers als het ware een bewolkte dag na.
Resultaten
Uit het onderzoek blijkt dat koralen die in de schaduw stonden veel minder verbleekten dan koralen die vol aan de zon werden blootgesteld. Bovendien verbleekten de koralen die een hele dag in de schaduw stonden nog minder dan degenen die slechts vier uur werden beschaduwd. “Dit zijn bemoedigende resultaten,” onderstreept Butcherine. “Het maakt deel uit van onze grotere inspanning om te begrijpen in hoeverre koralen die afgeschermd worden van de zon, beschermd kunnen worden tegen schade aangericht door klimaatverandering. We hebben gekeken naar hoe effectief het creëren van schaduw is. En wat we hebben geleerd, is dat zelfs als we het koraal slechts vier uur lang in de schaduw zetten, dit kan helpen om koraalverbleking te verminderen.”
Andere reactie
Het opvallende is dat de verschillende koralen overigens niet helemaal op dezelfde manier op schaduwing reageerden. Voor T. reniformis bleek slechts 30 procent schaduw gedurende vier uur per dag voldoende om het bleken te vertragen. Maar voor D. axifuga is dat anders: dit koraal reageerde sterker op 24 uur schaduwing, maar slechts tot op zekere hoogte. “De complexe manier waarop koralen reageren op hun omgeving betekent dat we waarschijnlijk verschillende reacties kunnen verwachten als we schaduw creëren,” licht Butcherine toe. “Onze bevindingen laten zien dat verschillende soorten koralen anders kunnen reageren. Ze zijn gewoon verschillend van elkaar vanwege de ingewikkelde manier waarop koralen interageren met hun omgeving.”
Effectief
Toch lijkt het creëren van schaduw doeltreffend. Waarom? Dat heeft vooral te maken met de atmosferische omstandigheden in de zomer, zo legt Butcherine desgevraagd uit. “Tijdens de zomer is er boven het Great Barrier Reef weinig wind en een hoge luchtvochtigheid,” vertelt hij. “Er zijn daarom minder golven en het water circuleert niet. Zwevende deeltjes, zoals zand en vuil, zakken naar de bodem. En wanneer deze niet langer door het water zweven, wordt het water helderder. Dit betekent dat zonlicht dieper in het water kan doordringen, wat een grotere impact heeft op koraal.” En onder deze omstandigheden, wanneer er weinig wind is en licht diep doordringt, kan schaduw helpen om de afname van koraal door verbleking te vertragen.
Nevel
Overigens zijn de onderzoekers niet van plan om over het Great Barrier Reef een immens schaduwdoek te spannen. “Het plan is om zeewater te vernevelen om schaduw te creëren,” legt Butcherine uit. “In plaats van een groot schaduwdoek dat zich over kilometers uitstrekt, moet je je eigenlijk een dunne laag mist voorstellen dat laag boven het wateroppervlak hangt.” De bedoeling is dat specifieke locaties van enkele tientallen hectares groot in deze mist zullen worden gehuld. “Onze veldproeven laten veelbelovende resultaten zien, maar voordat we deze technologie op grote schaal kunnen toepassen, is er nog meer onderzoek en ontwikkeling nodig,” aldus Butcherine.
Verschillende interventies
Het nieuwe idee maakt deel uit van verschillende inspanningen om het zeer bedreigde Great Barrier Reef van de ondergang te redden. Zo stelden onderzoekers eerder ook al voor om luidsprekers te plaatsen en een andere groep maakte kwetsbare koralen zelfs hittebestendig. Helaas heeft geen van deze interventies tot op heden het grote verschil kunnen maken en de teloorgang van de prachtige riffen kunnen keren. Toch is het volgens Butcherine belangrijk dat we de moed niet opgeven. “Koraalriffen zijn een uiterst belangrijk ecosysteem,” zegt hij. “We moeten alle mogelijke manieren onderzoeken om ze te helpen overleven in een tijd van klimaatverandering.”
Het beschaduwen van kwetsbare gebieden in het Great Barrier Reef is een veelbelovende oplossing om de toekomst van het rif te waarborgen. En dus gloort er opnieuw hoop. Al betekent dit niet dat we nu achterover kunnen leunen. Niettemin kunnen koralen, ongeacht hoe goed ze reageren op schaduwing, nog steeds te maken krijgen met ernstige hitteproblemen tijdens intense en langdurige mariene hittegolven. En dus moeten we het probleem bij de bron aanpakken. “Het is absoluut noodzakelijk om wereldwijd krachtige maatregelen te nemen om klimaatverandering te verminderen,” onderstreept Butcherine. “Maar enkel het aanpakken van klimaatverandering is waarschijnlijk niet meer genoeg om het koraalrif te beschermen. We zullen daarom, naast het verminderen van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, waarschijnlijk ook gerichtere acties moeten ondernemen om het bedreigde rif te helpen overleven.”
