Het zijn de schoonste plekken op aarde: de cleanrooms van ruimtevaartorganisaties, zoals NASA. En toch hebben onderzoekers nu uitgerekend daar 26 soorten bacteriën ontdekt waarvan we tot voor kort niet wisten dat ze bestonden.
Dat is te lezen in het blad Microbiome. Voor het onderzoek bemonsterde een internationaal team van onderzoekers enkele ‘cleanrooms’ van NASA. Dit zijn misschien wel de schoonste plekken op aarde, speciaal ontworpen om onder meer het aantal stofdeeltjes en micro-organismen in deze kamers tot een minimum te beperken. De cleanrooms zijn daartoe onder meer uitgerust met geavanceerde systemen die de temperatuur en luchtvochtigheid en zelfs de manier waarop de lucht door de kamer stroomt, reguleren. Allemaal met als doel de ruimtesondes die in deze cleanrooms in elkaar worden gezet en klaargemaakt worden voor lancering, zo intact en schoon mogelijk te houden. Enerzijds om de uitermate gevoelige hardware te beschermen. Maar anderzijds ook om te voorkomen dat aardse micro-organismen op of in de sondes meeliften naar andere hemellichamen. Dat wil je – zeker als het gaat om hemellichamen waar leven wellicht mogelijk is – voorkomen. Ten eerste, omdat de aardse microben een bedreiging kunnen vormen voor dat buitenaardse leven. En ten tweede, omdat je wilt voorkomen dat we die meegelifte aardse microben straks op een ander hemellichaam per abuis aanzien voor buitenaards leven.
Extremofielen
Dat het lastig is om cleanrooms helemaal vrij te houden van micro-organismen, is algemeen bekend. Er zijn namelijk micro-organismen op aarde die gewend zijn om onder extreme omstandigheden te overleven. Dit zijn de zogenoemde extremofielen. En zij gedijen juist in omstandigheden zoals wetenschappers die in cleanrooms creëren en die ‘gewone’ micro-organismen afschrikken.
Het onderzoek
Om een beter beeld te krijgen van welke extremofielen er nu precies in cleanrooms huizen, hebben wetenschappers nu een aantal cleanrooms waarin NASA ruimtesondes bouwt, bemonsterd. “Het doel van de studie was om beter te gaan begrijpen hoe groot de kans is dat extremofielen meeliften met ruimtesondes,” legt onderzoeker Alexandre Rosado uit. “En om micro-organismen te identificeren die ook onder de zware omstandigheden zoals we die in de ruimte aantreffen, kunnen overleven.”
26 nieuwe soorten
En het onderzoek onthult dat er behoorlijk wat van deze extremofielen in NASA’s cleanrooms te vinden zijn, waaronder dus ook een aantal soorten waarvan we van het bestaan niet afwisten. In totaal stuitten de wetenschappers in de cleanrooms op 26 nieuwe bacteriële soorten.
De onderzoekers hebben deze soorten natuurlijk grondig onder de loep genomen. En zo ontdekten ze dat veel van de soorten over genen beschikken die deze bestand maken tegen straling en ontsmettingsmiddelen. Sommige van deze genen worden bijvoorbeeld in verband gebracht met het repareren van DNA, het afbreken van moleculen die schadelijk zijn voor deze bacteriën en een verbeterde stofwisseling. Het zijn stuk voor stuk eigenschappen die de overlevingskansen van deze soorten vergroten – niet alleen in de cleanroom, maar mogelijk ook in de ruimte, zo benadrukken de onderzoekers. Een goede reden om alles op alles te zetten om te voorkomen dat deze nieuwe soorten op ruimtesondes meeliften.
