De vondst wijst erop dat de eerste bewoners van het eiland de rijst met zich meevoerden vanaf de 2300 kilometer verderop gelegen Filipijnen, om het vervolgens – eenmaal aangekomen op het afgelegen eiland – niet eens allemaal op te eten.
Australische onderzoekers trekken die conclusie in het blad Science Advances, nadat ze in een grot op het in de Stille Oceaan gelegen eiland Guam op sporen van rijst stuitten. Het gaat om rijstkaf, aangetroffen op aardewerk. Een datering wijst uit dat het kaf zo’n 3500 jaar oud is. Daarmee gaat het volgens de onderzoekers om de oudste sporen van rijst die tot op heden in dit afgelegen deel van de Stille Oceaan zijn aangetroffen.
Geen rijstvelden
De vondst is opmerkelijk, omdat niets erop wijst dat er 3500 jaar geleden op Guam rijst werd verbouwd. “We hebben geen bewijs gevonden voor de aanwezigheid van oude rijstvelden, irrigatiesystemen of oogstgereedschappen op Guam,” vertelt onderzoeker Hsiao-chun Hung. De rijst moet dan ook vanaf een andere plek naar Guam zijn ‘geïmporteerd’. Afgaand op de ouderdom van het rijstkaf vermoeden de onderzoekers dat de eerste bewoners van Guam de rijst met zich meebrachten toen ze het eiland koloniseerden. En die eerste bewoners – en dus ook de rijst – kwamen van ver, zo schrijven de onderzoekers in hun studie. Eerder onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat de eerste bewoners van het eiland hoogstwaarschijnlijk afkomstig waren van de Filipijnen. “Onze resultaten onderschrijven het idee dat de eerste bewoners van de eilanden in de Stille Oceaan rijst met zich meebrachten toen ze vanaf de Filipijnen 2300 kilometer over open water reisden (om Guam te bereiken, red.),” aldus Hung.
Rijst was belangrijk
De vondst vertelt ons volgens Hung meer over deze zeevaarders en eerste bewoners van Guam. Zo wijst het feit dat de zeevaarders rijst met zich meevoerden erop dat de migratie van de Filipijnen naar Guam hen niet zomaar overkwam, maar zorgvuldig gepland was. “Het laat zien hoe goed hun navigatievaardigheden waren, maar ook hoe vooruitziend ze waren in het behouden en vervoeren van kostbare middelen over enorme afstanden. Het onderstreept hoe belangrijk rijst destijds moet zijn geweest.”
Rijst in de grot was geen voedsel
Eenmaal aangekomen op Guam werd in ieder geval een deel van de rijst die deze epische zeereis wist te doorstaan, in een grot geplaatst. Aanwijzingen dat in die grot ook rijst werd gekookt, zijn er niet. “Mensen kookten de rijst waarschijnlijk ergens anders,” concludeert Hung. “Want het bewerken en koken ervan had hier anders wel zijn sporen nagelaten.” Het roept de vraag op waarom er dan wel rijstkaf in de grot is teruggevonden. Werd de rijst hier misschien opgeslagen? Ook dat is onwaarschijnlijk. “De vochtige omgeving in zo’n grot is niet geschikt voor het opslaan van onverwerkte rijst,” merkt Hung op.
Het vermoeden bestaat dan ook dat de rijst in de grot onderdeel uitmaakte van een ritueel. De onderzoekers wijzen er hierbij onder meer op dat grotten op Guam traditioneel gezien worden als heilige plaatsen, waar offers worden gebracht, wordt gebeden en doden worden herdacht. Het is dan ook zeker niet ondenkbaar dat de rijst ook dienst deed als een soort offer of onderdeel was van een ritueel dat bijvoorbeeld na een sterfgeval werd uitgevoerd. “Hoewel rijst in veel oude Aziatische samenlevingen een dagelijks basisvoedsel was, wijst deze ontdekking erop dat het in het afgelegen deel van de Stille Oceaan werd behandeld als een kostbaar goed, gereserveerd voor ritueel gebruik, in plaats van dagelijkse consumptie,” concludeert Hung.
