Op deze planeet is klimaatverandering verschrikkelijk uit de hand gelopen (en wetenschappers denken nu te weten waarom)

Honderden tot duizenden eeuwen lang werd Venus mogelijk geteisterd door allesverwoestende vulkaanuitbarstingen, waardoor ‘ons tweelingzusje’ transformeerde in de zure broeikas die het vandaag de dag is.

Dat Venus een onherbergzame planeet is, is bijna een understatement. De gemiddelde oppervlaktetemperatuur ligt er rond een verzengende 465 graden Celsius, het regent er zwavelzuur en de luchtdruk is 90 keer hoger dan op aarde. Nog altijd breken onderzoekers zich het hoofd over hoe een planeet die in zoveel opzichten sterk op de aarde lijkt, kon veranderen in zo’n vijandige wereld. Een nieuwe studie licht nu een tipje van de sluier op.

Zusjes
Je zou het misschien niet gelijk denken, maar de aarde en Venus hebben veel gemeen. Het zijn bijvoorbeeld beide rotsachtige planeten en hebben bijna dezelfde grootte, massa en dichtheid. Bovendien denken sommige wetenschappers dat Venus weleens de eerste leefbare planeet in ons zonnestelsel kan zijn geweest, compleet met een oceaan en een aardachtig klimaat. Maar daarvan is nu niets meer te zien. Venus is veranderd in een hels oord. Er is geen water en de dikke atmosfeer vormt een sterk isolerende laag die een extreem sterk broeikaseffect veroorzaakt. Aarde en Venus, ooit op elkaar lijkende zusjes, evolueerden uiteindelijk dus langs totaal verschillende paden.

Je zou kunnen zeggen dat Venus last heeft gehad van een wel heel sterk broeikaseffect, waardoor klimaatverandering er volledig uit de hand is gelopen. Maar wat lag daaraan ten grondslag? Onderzoekers vermoeden dat het te herleiden is naar Venus’ vulkanisch verleden. Het oppervlak van Venus is namelijk rijkelijk bedekt met vulkanen. Sterker nog: op het oppervlak van de planeet zijn meer vulkanen te vinden dan op elke andere planeet in ons zonnestelsel!

Een door de computer gegenereerd 3D-beeld van Maat Mons, een Venusiaanse schildvulkaan. Op de voorgrond zijn lavastromen afgebeeld die zich over een gebied van honderden kilometers uitstrekken. Afbeelding: NASA/JPL

Aarde
Om te verduidelijken of deze vulkanen ergens in het verre verleden inderdaad hebben kunnen leiden tot een sterk broeikaseffect, besloten onderzoekers de aarde als voorbeeld te nemen. “Grote velden van gestold vulkanisch gesteente bedekken in totaal 80 procent van het oppervlak van Venus,” zegt onderzoeker Michael Way. “Hoewel we nog niet zeker weten hoe deze velden zijn ontstaan, zouden we het antwoord mogelijk in onze eigen aardse geschiedenis kunnen vinden.”

Massa-extincties
De aarde heeft, sinds het ontstaan ​​van meercellig leven ongeveer 540 miljoen jaar geleden, ten minste vijf grote massa-extincties doorstaan. Naar schatting kwam bij elk daarvan zeker 50 procent van al het leven om. Uit eerdere studies is al gebleken dat de meeste van deze massa-extincties werden veroorzaakt – of op z’n minst verergerd – door vulkaanuitbarstingen. In het geval van de aarde waren deze erupties echter niet voldoende om een op hol geslagen broeikaseffect te veroorzaken. Maar mogelijk is dat op Venus wél gebeurd.

Venus
Volgens de onderzoekers zou dit zomaar eens kunnen verklaren waarom Venus onleefbaar is geworden. Zij vermoeden dat Venus honderden tot duizenden eeuwen lang door allesverwoestende vulkaanuitbarstingen werd geteisterd. Omdat dit over een relatief korte geologische tijdspanne plaatsvond (binnen een miljoen jaar), leidde dit vermoedelijk tot een uit de hand gelopen broeikaseffect. Hierdoor transformeerde de planeet van een natte wereld met gematigd klimaat naar de zure broeikas die het vandaag de dag is.

Missies naar Venus
Hoewel dit aannemelijk klinkt, houden de onderzoekers een slag om de arm. Twee aankomende missies van NASA zullen deze theorie hopelijk in de nabije toekomst bevestigen of ontkrachten. Tegen het einde van dit decennium – ergens tussen 2028 en 2030 – worden namelijk DAVINCI+ en VERITAS gelanceerd, twee ruimtesondes die hopelijk meer inzicht zullen verschaffen in hoe Venus is getransformeerd in de hedendaagse brute wereld. “Een primair doel van DAVINCI is om de evolutie van water op Venus grondiger te onderzoeken,” zegt Way. “Hopelijk zullen we dan ook te weten komen wanneer het is verdwenen. Dat zal ons veel kunnen vertellen over hoe het klimaat van Venus in de loop van de tijd is veranderd.”

De DAVINCI-missie gaat vooraf aan VERITAS; een orbiter die is ontworpen om het oppervlak en het binnenste van Venus te onderzoeken. Want als we meer weten over de oppervlaktekenmerken, zullen we ook de geologische geschiedenis van de planeet kunnen achterhalen. Uiteindelijk hopen onderzoekers dat beide missies zullen leiden tot een compleet beeld van Venus’ helse transformatie naar een droog en broeierig klimaat. Die informatie is ook weer nuttig voor de aarde. Want als vulkaanuitbarstingen inderdaad de boosdoeners zijn, zal dit onze kennis uitbreiden over hoe aards vulkanisme het leven in het verleden heeft beïnvloed – en of die trend in de toekomst wordt doorgezet.

Bronmateriaal

"NASA Study: Massive Volcanism May Have Altered Ancient Venus’ Climate" - NASA

Afbeelding bovenaan dit artikel: buradaki van Getty Images (via canvas.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd