Een baanbrekende studie toont aan dat hersenslijtage kritieke overgangsmomenten kent, waarvan de eerste begint op je 44e. Hoe kan deze informatie ons helpen?
Op 1 januari 2024 telt Nederland bijna 3,7 miljoen inwoners van 65 jaar of ouder. Dat is maar liefst 20,5 procent van de bevolking. De vergrijzing is daarmee enorm toegenomen: in 1990 was nog 12,8 procent van de inwoners 65-plus. Hoe kunnen we deze mensen beschermen tegen hersenziekten en -veroudering? Een nieuwe studie van de Stony Brook University biedt hoopvolle inzichten.
Wat is onderzocht?
Het baanbrekende onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift PNAS, toont aan dat hersenveroudering een duidelijk, maar niet-lineair traject volgt met kritieke overgangspunten. Dit is een belangrijke ontdekking voor de medische sector. Als we precies begrijpen wanneer en hoe hersenveroudering versnelt, dan weten we ook de strategische tijdstippen om in te grijpen.
De wetenschappers analyseerden bij meer dan 19.300 mensen de functionele communicatie tussen hersengebieden. Ze ontdekten dat de verlaging van de hersenfuncties plaatsvindt in kleine stappen, met de eerste effecten rond je 44e. De hersenveroudering versnelt vervolgens het hardst rond je 67e levensjaar en vlakt ongeveer af rond je 90e. De afname van hersenfuncties vindt plaats doordat de cellen in het brein, neuronen, langzamerhand minder energie kunnen opnemen. De neuronen weigeren steeds vaker insuline, waardoor minder glucose wordt opgenomen als energie. Dit verstoort vervolgens de neurale netwerken. Deze conclusie werd bevestigd door de onderzoekers aan de hand van een genetische analyse. De activiteit die samenhangt met het glucose-absorberende eiwit GLUT4 en het vet-transporterende eiwit APOE kwam overeen met de signalen die wijzen op hersenveroudering.
Wanneer kunnen we dan ingrijpen?
Uit het onderzoek blijkt dat dit proces niet geleidelijk verloopt, maar specifieke overgangspunten bevat. Eén van die kritieke momenten, rond je 44e, zou een belangrijk tijdstip kunnen vormen voor artsen om in te grijpen. Hoewel de neuronen het tijdens de middelbare leeftijd moeilijk hebben, zijn ze nog steeds levensvatbaar. “Daarom kan het bieden van een alternatieve brandstof tijdens dit kritieke moment helpen om de functie te herstellen. Op latere leeftijd kan de langdurige uithongering van neuronen een cascade van andere fysiologische effecten hebben veroorzaakt die interventie minder effectief maken.”
Behandeling
De onderzoekers probeerden bij 101 deelnemers in te grijpen door ketonsupplementen aan te bieden. Deze supplementen zorgden ervoor dat de hersencellen beter reageerden op insuline, waardoor de hersenen meer glucose konden opnemen. Na de behandeling vlakte de hersenveroudering vooral bij mensen tussen de 40 en de 59 af. Dit impliceert dat de behandeling kan werken, maar dat de timing cruciaal is. “In plaats van te wachten op cognitieve symptomen, die mogelijk pas verschijnen als er al aanzienlijke schade is opgetreden, kunnen we mogelijk mensen die risico lopen identificeren aan de hand van neurometabole markers en ingrijpen tijdens dit kritieke tijdsinterval”, zegt neurowetenschapper Botond Antal van de Stony Brook University. Op die manier kunnen we misschien ook hersenziektes zoals Alzheimer behandelen in de toekomst.
De resultaten zouden andere wetenschappers moeten motiveren om grootschaligere behandelingen gericht op het proces van neuronale weigering van insuline toe te passen. Op die manier kan ontdekt worden of de behandelingen het begin van latere hersenveranderingen kunnen vertragen of voorkomen.
