De levensduur van leeuwinnen is bijvoorbeeld minstens 50 procent langer dan die van hun mannelijke tegenhangers.
Het is bij mensen geen geheim dat mannen eerder sterven dan vrouwen. Gemiddeld leven vrouwen zo’n 7,8 procent langer. Een internationaal team van wetenschappers heeft nu ontdekt dat hetzelfde fenomeen terug te zien is bij wilde zoogdieren. Zo blijkt dat onder wilde dieren vrouwtjes aanzienlijk langer leven dan hun mannelijke tegenhangers.
Soorten
De onderzoekers analyseerden in hun studie de levensduur van 101 verschillende soorten dieren. Dit strekte zich uit van schapen tot olifanten. Het team kwam tot een interessante conclusie. Want ze ontdekten dat vrouwtjes gemiddeld 18 procent langer leven dan mannetjes in meer dan 60 procent van de gevallen. Dit is aanzienlijk langer dan bij mensen, waar zoals gezegd vrouwen ongeveer 7,8 procent langer leven. “We weten al een tijdje dat vrouwen over het algemeen langer leven dan mannen,” zegt onderzoeker Tamás Székely. “Maar het verraste ons dat de verschillen in levensduur bij wilde zoogdieren zelfs groter is dan bij mensen.”
Waarom
De vraag is natuurlijk waarom mannetjes eerder dan vrouwtjes het loodje leggen. De onderzoekers sluiten hiervoor het idee dat het verouderingsproces bij het mannetjes sneller dan bij vrouwtjes zou verlopen, uit. Wel blijkt uit de resultaten dat vrouwtjes gemiddeld een verminderd risico lopen om op volwassen leeftijd te sterven. Maar waarom?
Verklaringen
De onderzoekers geven twee mogelijke verklaringen. “De levensduur van wilde leeuwinnen is minstens 50 procent langer dan die hun mannelijke tegenhangers,” zegt Székely. “Eerst dachten we dat dit te maken had met seksuele selectie; mannetjes gaan met elkaar het gevecht aan om de leider van een troep te worden en op die manier ook de vrouwtjes voor zich te winnen. Toen we hiervoor geen bewijs vonden, zijn we op zoek gegaan naar meer complexe factoren die een rol zouden kunnen spelen.” En die vonden ze. “Leeuwinnen leven in groepen samen, waar zussen, moeders en dochters samen jagen en voor elkaar zorgen,” verklaart Székely. “De mannetjes daarentegen leven vaak alleen of samen met een broer. Zij hebben dus niet hetzelfde ondersteunende netwerk.”
Een andere mogelijke verklaring voor de verschillende levensduur tussen de geslachten heeft te maken met het nageslacht. “De overleving van vrouwtjes neemt toe wanneer mannetjes een deel of alle ouderlijke zorg verlenen,” legt Székely uit. “Dit geldt bijvoorbeeld voor vogels. Bevallen en de zorg voor de jongen vraagt behoorlijk wat van vrouwtjes. Wanneer de ouders samenwerken om hun nakomelingen groot te brengen, is het werk lichter.”
Het is niet voor het eerst dat onderzoekers proberen uit te dokteren waarom vrouwen – zowel bij mensen als in het dierenrijk – langer leven dan mannen. In een eerdere studie wees het team het type geslachtschromosoom als mogelijke verklaring aan. Dieren met verschillende geslachtschromosomen – zoals XY (mannelijke) geslachtschromosomen – kunnen mogelijk kwetsbaarder zijn voor genetische mutaties, wat kan leiden tot een kortere levensduur. Vrouwtjes hebben twee identieke geslachtschromosomen (XX). Een gezond X-chromosoom kan daarom opkomen voor een ander X-chromosoom en kan ervoor zorgen dat schadelijke genen niet tot expressie worden gebracht. En dit verlengt de levensduur van het organisme.
De onderzoekers zijn van plan om hun data te vergelijken met gegevens van dieren die in gevangenschap – zoals in dierentuinen – leven en daardoor niet met roofdieren of om voedsel of partners hoeven te concurreren. Zo kunnen de onderzoekers nagaan in hoeverre biologische verschillen tussen de seksen effect hebben op de levensverwachting. “Het vergelijken van de kloof in levensduur en het verouderingsproces tussen verschillende populaties van dezelfde soort is absoluut veelbelovend,” besluit onderzoeker Jean-François Lemaître.
