Wanneer de gemoederen hoog oplopen, kan een soortgenoot een schelp, slib of algen om zijn oren verwachten.
Het is onder mensen niet een onbekend fenomeen. Wanneer we boos of gefrustreerd zijn, smijten we graag met iets. Maar blijkbaar zijn wij niet de enigen. Onderzoekers hebben namelijk ontdekt dat ook octopussen af en toe de behoefte voelen om met dingen te gaan gooien. En soms richten ze zelfs vol op een soortgenoot.
Videobeelden
Onderzoekers komen tot deze ontdekking nadat ze met behulp van GoPro-camera’s ruim 20 uur aan beeldmateriaal hadden verzameld in een Australisch zeereservaat. Op de beelden waren herhaaldelijk octopussen vastgelegd die opzettelijk schelpen, slib en algen wegslingerden. Zowel mannetjes als vrouwtjes blijken zich hieraan schuldig te maken, al doen vrouwtjes het net wat vaker.
Het team zag zelfs octopussen doelgericht op een soortgenoot mikken. In één geval bekogelde een vrouwelijke octopus meerdere malen een mannetje dat met haar probeerde te paren met slib. Het mannetje moest wegduiken om te voorkomen dat hij werd geraakt. Daarnaast moest ook één van de camera’s van de onderzoekers het ontgelden én zag het team in twee gevallen hoe een octopus het op nietsvermoedende vissen had gemunt. In slechts zeventien procent van de gevallen wist een octopus maar zijn doelwit te raken. “In de meeste gevallen is het dus mis,” zegt onderzoeker Peter Godfrey-Smith.
Gooien
Overigens houden octopussen er een andere gooi-techniek dan mensen op na. Wanneer ze iets hebben opgepakt, houden ze het in hun web van tentakels vast en schieten het vervolgens met volle kracht door middel van een flinke waterstraal afkomstig uit de zogenoemde ‘sifon’ (een soort gespierde koker) vooruit (zie ook de illustratie hieronder).
Of octopussen uit agressie materiaal naar elkaar gooien? “Dat is moeilijk te bewijzen,” vertelt Godfrey-Smith. “We hebben bovendien nooit een geraakt slachtoffer iets terug zien gooien.”
Bovenop elkaar
Toch lijkt het in sommige gevallen zeker het gevolg van hoogopgelopen emotie. Volgens Godfrey-Smith kan dit te maken hebben met het feit dat octopussen in krappe omstandigheden leven. “Ze leven in het bestudeerde leefgebied bijna bovenop elkaar,” vertelt de onderzoeker. Niet voor niets is deze plek liefkozend door het team tot ‘Octopolis’ gedoopt. “Ik denk dat veel van de doelgerichte worpen op soortgenoten een poging zijn om wat ‘persoonlijke ruimte’ te creëren,” zo speculeert Godfrey-Smith.
Kleur
De onderzoekers denken dat de behoefte om met dingen te gooien wel enigszins met boosheid te maken kan hebben. Octopussen kunnen namelijk van kleur veranderen. En donkere kleuren associeren wetenschappers met agressie. Uit de nieuwe videobeelden blijkt dat donkergekleurde octopussen veel harder smeten en bovendien meer kans hadden om een soortgenoot te raken.
Kortom, ondanks dat het lastig is om de precieze bedoeling achter de worpen te bepalen, lijkt het er volgens de onderzoekers sterk op dat het in ieder geval soms een sociale oorzaak heeft. “De waargenomen gedragingen suggereren dat octopussen in sommige sociale contexten gericht een soortgenoot bekogelen,” zo concluderen ze. En dat is toch opmerkelijk. Wan nog niet eerder is dergelijk gedrag bij een niet-menselijk zoogdier waargenomen.
…al eerder is gebleken dat octopussen soms zeker geen lieverdjes zijn? Zo zagen onderzoekers verschillende octopussen rake klappen aan vissen uitdelen. En nee, octopussen hebben er niet altijd een goede reden voor. Lees er hier meer over!
