Bosbranden, overstromingen, recordhitte én -neerslag, de opwarming van de Aarde laat zich de laatste jaren flink voelen, maar in de oceanen gaat het zo mogelijk nog harder. Volgens een nieuwe studie hebben die vorig jaar een enorme hoeveelheid extra hitte geabsorbeerd vergeleken met een jaar eerder.
Om je een idee te geven: van de hele planeet bestaat 70 procent uit oceanen. Ze houden de Aarde leefbaar door 90 procent van de overtollige hitte te absorberen die ontstaat door CO2-uitstoot, die we zelf de lucht in blazen sinds het begin van de vorige eeuw. In 2023 hebben de oceanen maar liefst 9 tot 15 zettajoules méér energie opgenomen dan in 2022. Een zettajoule is megaveel, namelijk tien keer zoveel als de elektriciteit die wereldwijd in een jaar wordt opgewekt.
Miljarden zwembaden
“Jaarlijks verbruikt de wereld ongeveer een halve zettajoule aan energie om de economie draaiende te houden”, schrijven de onderzoekers van de US National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) en het Chinese Institute of Atmospheric Physics (IAP), die beide tot ongeveer dezelfde conclusie kwamen.
Ze maken de ietwat gekke vergelijking met een zwembad: 15 zettajoules levert genoeg energie om 2,3 miljard olympische zwembaden droog te koken. Kortom, die oceanen absorberen een gigantische hoeveelheid energie.
Alle records verbroken
En in 2023 zijn alle records verbroken, zowel de oppervlaktetemperatuur van het water als de hoeveelheid energie die is opgeslagen in de bovenste 2000 meter van de oceaan was nog nooit zo hoog. Juist die hoeveelheid geabsorbeerde energie is een belangrijke graadmeter voor de opwarming, omdat die minder beïnvloed wordt door natuurlijke klimaatschommelingen dan de oppervlaktetemperatuur van het zeewater.
Storm en regen
Je denkt wellicht: wat fijn dat die oceanen zoveel CO2 absorberen, laten ze er vooral mee doorgaan, maar zo simpel is het niet. Andersom draagt die enorme hoeveelheid energie die vastzit in de wereldzeeën namelijk ook weer bij aan de opwarming, waardoor 2023 dus zo’n recordjaar kon worden. Hoe warmer de oceanen, hoe meer hitte en vocht in de atmosfeer terechtkomt. Een deel van dat warme water verdampt immers. Dat leidt weer tot extreem weer, zoals stormen en hoosbuien. Niet voor niets, was 2023 een lange aaneenschakeling van hittegolven, droogte, bosbranden, maar ook hevige neerslag en overstromingen overal op de wereld.
Aangezien de temperatuur van het zeewater stijgt door de opwarming van de aarde, versterkt het een het ander met als grote aanjager de verbranding van fossiele brandstoffen.
Minder zuurstof in oceaan
Hogere watertemperaturen en een hoger zoutgehalte in de oceanen – ook dat bereikte een record – dragen daarnaast bij aan een proces dat stratificatie wordt genoemd. Dat houdt in dat het water zich splitst in verschillende lagen die niet langer mengen.
Dat heeft grote gevolgen voor de uitwisseling van hitte, zuurstof en koolstof tussen de oceaan en de atmosfeer, waardoor er bijvoorbeeld minder zuurstof in de oceanen komt. Een andere zorg is bovendien of de oceanen op de lange termijn wel in staat zijn om 90 procent van de overtollige hitte door menselijke activiteit te blijven absorberen.
Ook nog El Niño
En dan kampen we in deze periode ook nog eens met El Niño, die het oppervlaktewater in een deel van de Stille Oceaan nog extra opwarmt, wat ook weer tot meer hitte leidt op de hele planeet. De huidige El Niño piekt pas dit jaar dus we hebben er nog wel even last van. Daarna krijgen we hopelijk weer snel een La Niña, die juist helpt om de oceaan een beetje af te koelen.
Eerder schreven we al dat El Niño voor een flinke opwarming kan zorgen. Dit weerfenomeen kan ertoe leiden dat de temperatuur van het oppervlaktewater langs de evenaar in de oostelijke Stille Oceaan tijdelijk tot wel 3 graden Celsius stijgt. Je kunt je voorstellen dat dit gevolgen heeft voor het weer over de hele wereld. In sommige regio’s wordt het bijvoorbeeld veel droger, ergens anders gaat het juist meer regenen. Eens in de twee tot zeven jaar krijgen we te maken met een El Niño, Spaans voor het kerstkind, omdat het verschijnsel altijd rond kerst begint. Door de opwarming van de aarde zijn de effecten ernstiger dan vroeger: zowel de droogte als de neerslag worden extremer.
