“De COVID-19-pandemie is geen oplossing voor klimaatverandering.”
2020 is een vreemd jaar geweest. Het coronavirus legde het leven in grote delen van de wereld tijdelijk stil. De wijd geïmplementeerde lockdowns drukten een flink stempel op de CO2-uitstoot. Maar niet voldoende. Volgens de WMO zijn de atmosferische concentraties CO2 nog steeds recordbrekend hoog. “De COVID-19-pandemie is geen oplossing voor klimaatverandering,” aldus secretaris-generaal van de WMO Petteri Taalas.
Minder uitstoot
Wetenschappers kwamen afgelopen mei al met de opvallende bevinding dat de coronacrisis behoorlijk in onze CO2-uitstoot hakt. De afname van met name het gebruik van kolen en olie hebben namelijk een behoorlijk groot effect op de CO2-uitstoot. Volgens het Global Carbon Project zou de wereldwijde CO2-uitstoot tijdens de piek van de lockdowns wel zo’n 17 procent lager zijn dan in dezelfde periode in 2019 het geval was. En naar verwachting zal onze uitstoot dit jaar tussen de 4,2 en 7,5 procent lager uitvallen dan in het jaar hiervoor.
Vergelijkbaar
Toch moeten we niet te vroeg juichen. Want aangezien de duur en de ernst van de lockdowns onduidelijk blijven, waarschuwt de WMO dat de voorspelling van de totale jaarlijkse emissiereductie in 2020 heel onzeker is. En ook al zal de uitstoot dit jaar tussen de 4,2 en 7,5 procent lager uitvallen, dan nog zal dit er niet voor zorgen dat de atmosferische CO2-concentratie daalt. De CO2-uitstoot zal blijven stijgen, zij het in iets een lager tempo, met zo’n 0,08-0,23 ppm per jaar. Hiermee is de CO2-uitstoot in 2020 vergelijkbaar met de natuurlijke jaarlijkse fluctuaties van voorgaande jaren. En dus zal de impact van de coronacrisis op korte termijn niet te onderscheiden zijn van natuurlijke variabiliteit.
Recordbrekend hoog
Het betekent dat de CO2-concentratie in de atmosfeer ook in coronatijd onverminderd en recordbrekend hoog blijft. “COVID-19 heeft de recordbrekende concentraties broeikasgassen die de hitte in de atmosfeer vasthouden, de temperatuurstijging en extremer weer, het smelten van ijs, de stijging van de zeespiegel en de verzuring van de oceaan, niet kunnen beteugelen,” zo stelt de WMO.
CO2-concentratie
Ondertussen stijgt de hoeveelheid broeikasgassen in onze atmosfeer al jaren gestaag door. In 2019 maten de sensoren van Mauna Loa Observatorium in Hawaii zelfs alarmerend hoge CO2-concentraties. Zo sloeg de teller om precies te zijn 415,26 ppm (deeltjes per miljoen) aan; het hoogst sinds het begin van de mensheid. Ook in 2020 zal de stijging naar verwachting doorzetten. “We overschreden de wereldwijde drempel van 400 ppm in 2015,” vertelt Taalas. “En slechts vier jaar later overschreden we de 410 ppm. Een dergelijke stijging is in de geschiedenis nog nooit waargenomen.”
De concentratie koolstofdioxide in de atmosfeer tikte in 2018 de 407,8 ppm (deeltjes per miljoen) aan, terwijl deze in 2017 nog piekte met 405,5 ppm. Deze toename van 2,3 ppm ligt boven het gemiddelde groeipercentage dat we in het afgelopen decennium van jaar tot jaar zagen. Bovendien ligt de toename dichtbij de waarde die we ook tussen 2016 en 2017 hebben gezien (in 2017 was de CO2-concentratie zo’n 2,2 ppm hoger dan in 2016). In 2019 kwam de CO2-concentratie vervolgens boven de 410 ppm uit. Dat de concentratie maar blijft stijgen, is best alarmerend. Als we op deze voet verder gaan zullen de komende generaties volgens het WMO geconfronteerd worden met steeds ernstiger gevolgen van klimaatverandering, waaronder stijgende temperaturen, extreem weer, zeespiegelstijging en verstoring van ecosystemen.
Bovendien is CO2 ook niet zomaar verdwenen. “Koolstofdioxide blijft eeuwenlang in de atmosfeer en nog langer in de oceaan hangen,” legt Taalas uit. “De laatste keer dat de aarde een vergelijkbare CO2-concentratie ervoer, was 3-5 miljoen jaar geleden, toen de temperatuur 2-3 graden Celsius warmer was en de zeespiegel 10-20 meter hoger lag dan nu. Maar toen leefden er nog geen 7,7 miljard inwoners op onze planeet.”
Hoewel de wereldwijde lockdowns de uitstoot van vervuilende stoffen en broeikasgassen dus wel enigszins verminderd hebben, is het niet genoeg voor een daadwerkelijke ommezwaai in onze CO2-uitstoot. “De lockdown-gerelateerde daling van de uitstoot is slechts een kleine afwijking in de langetermijngrafiek,” onderstreept Taalas. “We hebben een aanhoudende afvlakking van de curve nodig.” En daar zijn we nu nog lang niet. Hoewel de pandemie dus geen oplossing is voor klimaatverandering, biedt het ons volgens Taalas wel een platform voor duurzamere en ambitieuzere klimaatmaatregelen om de uitstoot tot nul te reduceren door een volledige transformatie van onze industriële, energie- en transportsystemen. “De benodigde veranderingen zijn economisch betaalbaar en technisch mogelijk en zouden slechts marginaal van invloed zijn op ons dagelijks leven,” benadrukt hij. “Het is goed dat een groeiend aantal landen en bedrijven zich hebben gecommitteerd aan CO2-neutraliteit. Er is geen tijd te verliezen.”
