Satellietmetingen onthullen dat de gletsjers in de zomer tot wel 22 procent sneller stromen dan in de winter. En dat lijkt slecht nieuws; het wijst er namelijk op dat de gletsjers heel gevoelig zijn voor veranderingen in hun omgeving.
Op het Antarctisch Schiereiland bevindt zich een enorme hoeveelheid ijs die – als al het ijs smelt – de zeespiegel met zo’n 7 centimeter kan doen stijgen. Het is niet louter toekomstmuziek; eerder onderzoek heeft al uitgewezen dat smeltwater afkomstig van gletsjers op het Antarctisch Schiereiland er tussen 1992 en 2017 reeds voor zorgde dat de wereldwijde zeespiegel met zo’n 7,6 millimeter steeg. Het roept natuurlijk de vraag op hoe het deze ijsmassa in de (nabije) toekomst zal vergaan, als de opwarming van de aarde verder doorzet. Wetenschappers kunnen dat niet exact vertellen; er is nog veel onzekerheid over hoe dit deel van de Antarctische ijskap op hogere temperaturen zal gaan reageren. En daarmee is er dus ook tamelijk wat onzekerheid over de zeespiegelstijging die dit deel van Antarctica gaat veroorzaken.
Satellietbeelden
Om toch wat meer grip te krijgen op de gevoeligheid van dit deel van de Antarctische ijskap hebben onderzoekers zich nu gebogen over meer dan 10.000 satellietbeelden die tussen 2014 en 2021 van het Antarctisch Schiereiland zijn gemaakt. Hun doel was helder: nagaan of de snelheid waarmee de gletsjers bewegen, verandert wanneer de temperatuur op Antarctica – ingegeven door de wisseling van de seizoen – verandert. Hun bevindingen zijn terug te lezen in het blad Nature Geosciences.
Resultaat
Het onderzoek van de wetenschappers – waaronder ook onderzoekers van de Universiteit Utrecht – wijst uit dat de gletsjers op het Antarctisch Schiereiland zeker niet ongevoelig zijn voor de seizoensgebonden temperatuursveranderingen. Zo blijken de 105 bestudeerde gletsjer in de zomer – wanneer de temperaturen hoger liggen – gemiddeld 12 procent sneller te gaan stromen. En de gletsjers die het meest gevoelig zijn voor de hogere temperaturen blijken in de zomer zelfs 22 procent sneller te stromen dan ‘s winters. “We weten al lange tijd dat gletsjers op Groenland seizoensgebonden gedrag vertonen,” aldus onderzoeker Ben Wallis. “Maar nu pas laten satellietdata iets vergelijkbaars zien op Antarctica.”
Smeltende sneeuw en warmer oceaanwater
Dat de gletsjers zomers sneller stromen, heeft twee redenen. Allereerst zorgen de zomerse temperaturen ervoor dat sneeuw dat op de gletsjers rust, smelt. Het smeltwater sijpelt – via scheuren in het gletsjerijs – dwars door het ijs heen en vormt vervolgens een glijlaagje tussen het gletsjerijs en de rotsachtige bodem waarop de gletsjer rust. Hierdoor ondervindt de gletsjer minder weerstand en neemt de snelheid waarmee deze stroomt, toe. Daarnaast liggen de temperaturen van de Zuidelijke Oceaan ‘s zomers hoger. En dat warmere water tast de op het water rustende gletsjertongen aan waardoor deze massa verliezen en minder tegenwicht kunnen bieden aan het deel van de gletsjer dat op het land rust. En ook dat leidt tot een versnelde stroming van de gletsjer.
Het onderzoek onthult dat de gletsjers in dit deel van Antarctica heel snel op veranderingen in hun omgeving reageren. “Wat deze studie zo opwindend maakt, is dat het laat zien hoe gevoelig de gletsjers op Antarctica zijn,” aldus Wallis. Het is met het oog op klimaatverandering niet direct hoopgevend. Meer onderzoek – waarbij de gletsjers gedurende een nog langere periode gemonitord worden – is echter nodig om vast te stellen hoe de toekomst van dit deel van de Antarctische ijskap er bij verdere opwarming van de aarde uitziet. “Het Antarctisch Schiereiland is één van de snelst opwarmende gebieden op aarde,” stelt onderzoeker Anna Hogg. “Door dit onderzoek voort te zetten kunnen glaciologen beter monitoren hoe snel veranderingen optreden en uiteindelijk ook beter beoordelen hoe het ijs op klimaatverandering gaat reageren.”
