De bekende meteorenzwerm Perseïden is binnenkort weer aan de nachtelijke hemel te aanschouwen. Al is er dit jaar wel een klein probleempje: de volle maan.
Elke zomer trekt de aarde door de Perseïden-meteorenzwerm; voor velen hét moment om de ogen eens naar de hemel te richten en getuige te zijn van een schitterend spektakel. De Perseïden brengen doorgaans één van de prachtigste sterrenregens voort, voornamelijk omdat ze zo helder zijn. Dit jaar zijn de omstandigheden helaas verre van ideaal. En dat betekent dat er geen tientallen, maar misschien net een schamele 20 meteoren per uur zichtbaar zullen zijn.
De Perseïden zijn ieder jaar zichtbaar in de maand augustus en vormen waarschijnlijk de meest bekende meteorenzwerm. Dat komt zowel doordat dit een van de rijkste zwermen van het noordelijk halfrond is als door het feit dat het maximum van de zwerm bij ons in de zomervakantie plaatsvindt. De Chinezen sloegen al in het jaar 36 de meteoren gade, maar vreemd genoeg werd het pas in 1835 duidelijk dat het hier om een jaarlijks terugkerende zwerm ging. Hoewel we spreken van ‘vallende sterren’, zijn de Perseïden eigenlijk restanten van de komeet 109P/Swift-Tuttle. Doordat de aarde in haar baan om de zon door de puinwolk beweegt, zien wij deze meteorenzwerm ieder jaar rond dezelfde datum. De lichtflitsjes ontstaan doordat ruimtepuin – vaak niet groter dan een zandkorrel – ongeveer 100 kilometer boven ons hoofd in de aardatmosfeer belanden. Door de hoge snelheden wordt de omringende lucht rond zo’n gruisdeeltje gecomprimeerd, verhit en aan het gloeien gebracht. En zo ontstaat het lichtflitsje dat wij vanaf de aarde zien.
De meteorenzwerm Perseïden bereikt op zaterdag 13 augustus rond 8 uur zijn maximum. Het beste moment om de Perseïden gade te slaan is rond 4:45. Maar zoals gezegd zijn de omstandigheden dit jaar niet echt gunstig. Dat komt omdat de maan 100 procent verlicht is en daardoor een flinke stoorzender zal zijn.
Alleen de helderste meteoren
Het betekent dat dit jaar alleen de helderste meteoren aan de nachtelijke hemel zullen schitteren. In het beste geval zul je ieder uur tussen de 10 en 18 meteoren van de Perseïden-meteorenzwerm voorbij zien razen. Samen met meteoren van andere zwemen die aan de hemel prijken, zijn er bij een donkere, heldere hemel in totaal circa 12 tot 20 meteoren per uur zichtbaar.
Slechtst mogelijke omstandigheden
“Helaas heersen er dit jaar de slechtst mogelijke omstandigheden,” zegt NASA-astronoom Bill Cooke. “Normaal gesproken zouden er wel 50 of 60 meteoren per uur te zien kunnen zijn. Maar dit jaar moeten we door de volle maan helaas op maar 10 tot 20 meteoren per uur rekenen.”
Meerdere kansen
Overigens heb je kans dat je verspreid over meerdere dagen toch een behoorlijk aantal meteoren kunt aftikken. De meteoren van de meeste zwermen verschijnen namelijk niet allemaal op hetzelfde moment. Ook enkele dagen rondom het maximum zullen ze aan de hemel verschijnen. Het betekent dat tot 12 dagen vóór en na het maximum er nog meteoren van de Perseïdenzwerm door de lucht zullen schieten. Mocht het op 13 augustus dus niet helemaal lukken, dan hoef je dus niet bij de pakken neer te zitten. Mogelijk heb je in een andere nacht meer geluk. Bedenk wel dat iedere dag verder weg van het maximum ongeveer 40 procent minder meteoren per uur zichtbaar zullen zijn.
De omstandigheden zijn dit jaar dus behoorlijk anders dan vorig jaar, toen er tot wel 70 ‘vallende sterren’ per uur aan de nachtelijke hemel prijkten. De Perseïdenzwerm viel destijds dan ook bijzonder gunstig. Dergelijke ideale omstandigheden zijn overigens vrij zeldzaam: zo gebeurt dit gemiddeld maar eens in de tien jaar. De voorlaatste keer dat de astronomische omstandigheden zo gunstig waren, was in 1997; de volgende keer is over zeven jaar.
Kortom, dit jaar is misschien niet het beste jaar om de Perseïden te bewonderen. Maar als je op 13 augustus tussen middernacht en zonsopgang buiten bent, vergeet dan toch niet naar boven te kijken. Want je weet maar nooit – je oog zou zomaar één van de heldere Perseïden-meteoren kunnen vangen die de schittering van de felle maan heeft getrotseerd. Voor het waarnemen van de meteoren heb je overigens geen speciale instrumenten nodig. Het blote oog, een heldere hemel, warme kleren en wat geduld zijn de belangrijkste benodigdheden. Veel plezier!
