De oceaan is nu de heetste die ooit door mensen is gemeten, niet alleen aan de oppervlakte, maar ook in de bovenste 2000 meter.
Gisteren kwam het nieuws naar buiten dat 2024 het warmste jaar ooit gemeten is geworden. En dat was wereldwijd merkbaar. In de afgelopen 12 maanden registreerden maar liefst 104 landen hun hoogste temperaturen ooit. Droogtes, hittegolven, overstromingen en bosbranden hebben hun sporen nagelaten, van Afrika en Zuid-Azië tot de Filipijnen, Brazilië, Europa, de Verenigde Staten en Chili. Maar niet alleen de landtemperaturen stijgen snel, ook de oceanen warmen steeds verder op. Sterker nog, in 2024 braken ook de zeewatertemperaturen alle records.
Recordjaar
Drie internationale teams werkten samen aan dit onderzoek en kwamen tot dezelfde conclusie: de oceaan warmt op en 2024 is een nieuw recordjaar. En dat is niet voor het eerst. De opwarming van de oceaan is een voortdurende trend, waarbij elk jaar nieuwe records worden gevestigd. “Eerder gestelde records voor oceaantemperaturen worden steeds opnieuw overtroffen”, aldus onderzoeker Lijing Cheng van het Institute of Atmospheric Physics aan de Chinese Academie van Wetenschappen.
Tot 2000 meter
De onderstaande afbeelding laat de oceaanwarmte-inhoud (OHC) tot 2000 meter zien. Blauwe en rode kleuren geven aan of een bepaald jaar kouder of warmer was dan de referentieperiode 1981-2010. Wetenschappers gebruiken deze periode als basis voor hun vergelijking. Het belangrijkste punt is dat de waarden jaar na jaar blijven stijgen.
Tussen 2023 en 2024 steeg de OHC in de bovenste 2000 meter met maar liefst 16 zettajoules (1021 Joules), wat ongeveer 140 keer de totale elektriciteitsproductie van de wereld in 2023 is. “De oceaanwarmte-inhoud is de afgelopen vijf jaar gestaag gestegen met 15 tot 20 zettajoules, ondanks de invloeden van de La Niña- en El Niño”, onderstreept onderzoeker Michael Mann van de Universiteit van Pennsylvania.
Oppervlaktewater
Ook de temperatuur van het oppervlaktewater breekt records. Deze temperatuur betreft het water aan het oppervlak, waar de oceaan in contact komt met de atmosfeer. Oppervlaktetemperaturen zijn belangrijk omdat ze bepalen hoe snel warmte en vocht (luchtvochtigheid) van de oceaan naar de lucht kunnen overgaan, wat het weer beïnvloedt. De stijging van de oppervlaktetemperaturen sinds de late jaren vijftig is verbijsterend.
Regionale verschillen
De veranderingen zijn overigens niet overal hetzelfde; er zijn flinke regionale verschillen. De Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee en de Zuidelijke Oceaan warmen bijvoorbeeld rond de middenbreedtes op. Maar terwijl sommige delen van de Noordelijke Stille Oceaan in 2024 snel opwarmden, bleven andere gebieden (zoals de tropen) achter. Dit heeft vooral te maken met de invloed van La Niña en El Niño. De hitte heeft zich zelfs opgehoopt bij zowel de Noord- als Zuidpool.
Oceaan is cruciaal
De bevindingen zijn zorgwekkend. De oceaan speelt namelijk een sleutelrol in het klimaat van de aarde – maar liefst 90 procent van de overtollige warmte door de opwarming van de aarde wordt in de oceaan opgeslagen, en die bedekt 70 procent van het aardoppervlak. Hierdoor stuurt de oceaan onze weerpatronen door warmte en vocht naar de atmosfeer te brengen. Bovendien bepaalt de oceaan hoe snel klimaatverandering zich voortzet. “Als je wilt begrijpen wat er met het klimaat gebeurt, kijk dan naar de oceaan”, merkt co-auteur van de studie John Abraham op.
Klimaat
De oceaan beïnvloedt het klimaat vooral door de toename van waterdamp in de atmosfeer, wat de extremen in de hydrologische cyclus versterkt. “Waterdamp is bovendien een krachtig broeikasgas”, legt onderzoeker Kevin Trenberth, senior wetenschapper bij het National Center for Atmospheric Research, uit. “De extra opwarming zorgt bovendien voor verdroging, wat het risico op droogte en bosbranden vergroot. Tegelijkertijd voedt het ook stormen van allerlei soorten, waardoor de kans op overstromingen toeneemt. Dit omvat orkanen en tyfonen.”
Samenvattend laat de studie zien dat de stijgende oceaantemperaturen wereldwijd een onmiskenbare trend zijn. De gevolgen voor ecosystemen, weerpatronen en menselijke samenlevingen zijn al duidelijk merkbaar, variërend van extreme hittegolven en droogtes tot een groter risico op overstromingen en stormen. “De oceaan is als een alarm voor de opwarming van de aarde, omdat hij de meeste overtollige warmte opslaat die door menselijke uitstoot in het klimaatsysteem terechtkomt”, zegt Karina von Schuckmann van Mercator Ocean International, co-auteur van de studie. “Als we geen actie ondernemen om klimaatverandering te vertragen, zullen de verstoringen, ongekende veranderingen en de gevolgen, kosten en schade alleen maar verder toenemen.”
