Hoewel Oost-Antarctica minder gevoelig leek voor de huidige opwarming, beginnen we nu ook in deze regio tekenen van verandering te zien.
Het grootste zorgenkindje op het continent Antarctica was lange tijd het westelijke gedeelte. Oost-Antarctica leek namelijk veel stabieler te zijn dan West-Antarctica, waar de effecten van klimaatverandering al goed zichtbaar zijn. De afgelopen jaren namen de zorgen omtrent Oost-Antarctica echter al enigszins toe. En nu laten onderzoekers in een nieuwe studie zien dat ook deze ijskap – de koudste plek op aarde – niet aan de opwarming van de aarde kan ontsnappen.
Denmar-gletsjer
De onderzoekers besloten in de studie de Oost-Antarctische Denman-gletsjer onder de loep te nemen. Als de gletsjer namelijk volledig wegsmelt, kan deze eigenhandig de wereldwijde zeespiegel met 1,5 meter doen stijgen. Met dit ontnuchterende feit in gedachten, begon het team aan het meest grondige onderzoek naar de Denman-gletsjer tot nu toe. Met behulp van satellieten van de Italiaanse ruimtevaartorganisatie bepaalden de onderzoekers nauwkeurig de zogenaamde ‘grounding line’; het punt waarop gletsjerijs niet langer vastzit aan de onderliggende bodem, maar begint te drijven. Of in andere woorden: het beginpunt van de ijsplaat. Hoe verder dit punt zich terugtrekt, hoe sneller het ijs de zee in kan stromen waardoor de zeespiegel stijgt.
Uit de gegevens blijkt dat de Denmar-gletsjer over de afgelopen twee decennia in roekeloos tempo is weggekwijnd. Zo blijkt dat de gletsjer zich in 22 jaar tijd wel vijf kilometer heeft teruggetrokken. Hoe dit kan? De oostelijke flank van Denman wordt beschermd tegen terugtrekking door een bergkam. Maar de vier kilometer lange westelijke flank wordt gekenmerkt door een diepe en steile vallei. Met een diepte van zo’n 3,5 kilometer onder zeeniveau is het de diepste op het land gelegen vallei die ons tot op heden bekend is. “Vanwege het landschap onder de gletsjer kan deze zich in snel tempo terugtrekken,” zegt onderzoeksleider Virginia Brancato. “En dat betekent een aanzienlijke wereldwijde zeespiegelstijging in de toekomst.”
Smelt
Volgens de onderzoekers is het erg belangrijk om de Denman-gletsjer nauwlettend in de gaten te blijven houden. Na analyse van de gegevens blijkt namelijk dat de gletsjer tussen 1979 en 2017 wel zo’n 268 miljard ton ijs heeft verloren. Om de smeltsnelheid van het drijvende zee-ijs te bepalen, gebruikten de onderzoekers gegevens van verschillende satellieten. En op die manier ontdekten ze dat de gletsjertong een ijsmassa van zo’n 3 meter per jaar afwerpt. Dit is bovengemiddeld in vergelijking met andere Oost-Antarctische ijsplaten.
Oost-Antarctica
De resultaten wijzen erop dat klimaatverandering ook Oost-Antarctica niet koud laat. “Lange tijd werd gedacht dat Oost-Antarctica minder bedreigd werd,” zegt onderzoeker Eric Rignot. “Maar nu we de gletsjers onder de loep beginnen te nemen, zien we toch tekenen van instabiliteit in de regio.” De onderzoekers maken zich dan ook best een beetje zorgen. “Het ijs in West-Antarctica smelt de laatste jaren sneller, maar de enorme omvang van de Denman-gletsjer betekent dat de potentiële impact op de zeespiegelstijging op lange termijn net zo groot is,” voegt Rignot eraan toe.
De onderzoekers zijn van plan om de ontwikkelingen van de Denman-gletsjer op de voet te blijven volgen. “We willen meer oceanografische gegevens verzamelen om de grounding line in de gaten te houden,” vertelt Rignot. Op die manier willen de onderzoekers grip op de zaak houden. En dat is hard nodig. Want de studie benadrukt dat de Oost-Antarctische gletsjers net zo belangrijk zijn om rekening mee te houden dan die op het westelijke deel van het continent.